Przy ruinach Zamku Dybów witał przybyłych organizator z Fundacji „Zamek Dybów i Gród Nieszawa” wręczając każdemu materiały informacyjne i po butelce wody mineralnej.

Wędrówka odbyła się w dużym upale, grupa do ruin zamku w Małej Nieszawce dotarła koroną wału wiślanego. Przy ruinach uczestników powitała „delegacja” składająca się z pani z gminy i właścicielka terenu na którym leżą relikty twierdzy krzyżackiej, grupa poczęstowana została też wodą mineralną. Po obejrzeniu pozostałości po zamku krzyżackim uczestnicy wrócili tym razem szlakiem biegnącym nad Wisłą do Zamku Dybów. Tutaj przy płonącym ognisku zostali poczęstowani przez organizatora: kiełbaską, pieczywem oraz po raz kolejny wodą mineralną.

Po upieczeniu kiełbasek wspólna fotka uczestników wędrówki zakończyła wspólne świętowanie rocznicy rozbiórki zamku krzyżackiego w Małej Nieszawce.

Zamek krzyżacki w Małej Nieszawce.

W styczniu 1230 r. Konrad Mazowiecki nadał Krzyżakom drewniano-ziemny gród, nazwany później przez nich Vogelsang. Gródek ten stanowić miał podstawę ich działań przeciw plemionom pruskim, w tym okresie często niepokojącym swoimi najazdami ziemię chełmińską. Niemcy szybko założyli tu komturię. Po zajęciu przez Zakon Pomorza Gdańskiego w 1308 r. nastąpiło pogorszenie stosunków z Polską, a tym samym wzrost strategicznego znaczenia lewobrzeżnego gródka, pełniącego odtąd rolę przyczółka ułatwiającego inicjowanie wypraw na należącą do Korony ziemię kujawską. Drewniano-ziemna konstrukcja nie gwarantowała wystarczającego bezpieczeństwa, dlatego kilka kilometrów na południe Krzyżacy wznieśli nowy, całkowicie już murowany zamek. Jego budowę rozpoczęto około 1327 r. i kontynuowano do lat 80. XIV w. Podczas wojny 1409-1411 warownię nieszawską opanowały wojska Władysława Jagiełły, lecz na mocy porozumień pierwszego pokoju toruńskiego powróciła w ręce Zakonu. Funkcjonowanie zamku zakończyła decyzja podjęta w Mełnie podczas rokowań pokojowych po kolejnym konflikcie polsko-krzyżackim, tzw. wojnie golubskiej w 1422 r.  Na podstawie zawartych tam porozumień Polska otrzymała okręg nieszawski oraz zapewnienie, że do dnia 24.06.1423 r. warownia zostanie przez Niemców rozebrana. Ustalony termin Krzyżacy przekroczyli, za to rozbiórkę przeprowadzili niezwykle starannie i w 1424 r. po zamku pozostały jedynie piwnice. Kilka lat później po tej samej stronie Wisły Polacy wznieśli własną twierdzę (Dybów), która również nosiła miano „nieszawskiej”.

Zamek wzniesiono na niewielkim półwyspie utworzonym przez zakole rzeki Wisły. W skład zespołu obronnego wchodził zamek właściwy oraz usytuowane od północy podzamcze z młynem, piekarnią, browarem, łaźnią i wozownią. Zamek właściwy zbudowano na rzucie kwadratu o boku ok. 35 m. Otoczony był on prostokątnym murem oraz fosą o szerokości 19 i głębokości 5,5 m. Wewnętrzna zabudowa składała się z czterech skrzydeł skupionych wokół brukowanego dziedzińca. Największe z nich położone było od południa, po przeciwnej stronie wjazdu. Stanowił je podpiwniczony budynek. Niepodpiwniczone skrzydło zachodnie na parterze mieściło zapewne kuchnię. Ostatnie, północne skrzydło nie zajmowało pełnej kurtyny murów obwodowych - sięgało od zachodniego ich narożnika do budynku bramnego, w którym na piętrze ulokowano mieszkanie komtura, a na parterze izbę dla straży. Wjazd do zamku prowadził przez most i szyję międzymurza do wspomnianej bramy, a następnie na dziedziniec, gdzie w północno-wschodnim narożniku znajdowała się ocembrowana drewniana studnia.

                                                                       Materiał opracował: Tadeusz Perlik.