- Wycieczkę rozpoczęliśmy w słoneczny poranek na obrzeżu nowo powstającego osiedla mieszkaniowego Glinki, budowanego na terenie dawnych obozów jenieckich z II wojny światowej  (mimo protestów i apeli o zaprzestanie budowy osiedla prace trwają).

Obozy Jenieckie na Glinkach w Toruniu (Stalag XX A Thorn oraz Stalag XX C – obozy dla żołnierzy i podoficerów). W pierwszej fazie (1939-1940) powstały obozy jenieckie dla żołnierzy WP. W drugiej fazie (od 1941) rozbudowano Stalag XX A w kierunku Glinek z przeznaczeniem dla jeńców radzieckich (żołnierzy z wszystkich republik Związku Radzieckiego).
Na Glinkach znajdował się Stalag XX C, był to ogromny zespół baraków umieszczony pomiędzy ul. Poznańską a ul. Szubińską na powierzchni ok. 92 ha (same baraki zajmowały 36 ha). W obozie głównie przetrzymywani byli jeńcy radzieccy (okresowo jeńcy angielscy, włoscy, australijscy) a dzienna liczba ofiar wywożonych na cmentarz to 3-6 wozów wypełnionych zwłokami.
Ogółem w obozach przebywało 54 637 jeńców wojennych (najwięcej bo 21 181 Rosjan, 15 197 Włochów, 12 296 Brytyjczyków i 5 322 Francuzów).

Po wycofanie się Niemców (w 1945 r.) z Torunia niezniszczoną część obozu przejmują wojska radzieckie i  NKWD, umieszcza się w nim jeńców niemieckich sprowadzonych z całych Niemiec oraz ludność cywilną z Torunia i Pomorza. Obóz funkcjonuje jeszcze przez kilka lat po wojnie (przynajmniej do 1947 r.), liczbę uwięzionych szacuje się na ok. 30 tys. osób a liczbę ofiar na ponad 8 tysięcy. Zmarłe osoby chowano w masowych grobach na terenie obozu, część mogił odkryto dopiero w ostatnich latach a szczątki ekshumowano i pochowano w Bartoszach koło Ełku.

- Uczestnicy z WR wycieczkę rozpoczęli od obejrzenia obelisku z tablicą upamiętniającą  ofiary niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu, odsłoniętego przez Władze Torunia – 8 maja 2019 r.

Po wysłuchaniu informacji udzielonej przez prowadzącą oraz po chwili zadumy przy pomniku grupa przemaszerowała przez Glinki i lasem do kolejnego pomnika-mogiły 136 poległych przy wyzwalania Torunia Żołnierzy Radzieckich.    

Pomnik Żołnierzy Radzieckich na Glinkach znajduje się na obrzeżu toruńskiego poligonu, wykonany w 1948 r. według projektu Stefana Narębskiego. Składa się z leżącej na kopcu ziemnym betonowej płyty z gwiazdą i stojącego na niej betonowego obelisku wysokości 4 m. Na ścianie obelisku znajdowały się dwie płyty brązowe z napisami (jedna w języku rosyjskim a druga w języku polskim) po których nie ma śladu (może i dobrze ze względu na treść). Umieszczona obecnie jest tablica z napisem: W hołdzie spoczywającym w tej mogile 136 żołnierzom Armii Sowieckiej poległym w walce z Niemcami w 1945 roku. Po czerwonej gwieździe znajdującej się na szczycie obelisku jak i po ozdobnych żeliwnych łańcuchach (na betonowych słupkach) okalających płytę nie ma śladu – obecnie całość pomnika zaniedbana, niewidoczna bo zarośnięta lasem i trudno dostępna (pomnik na planie Torunia jest źle umiejscowiony).

- Dalej uczestnicy pomaszerowali obrzeżem toruńskiego poligonu artyleryjskiego.

Toruński poligon – czynny poligon artyleryjski, znajduje się częściowo w lewobrzeżnych dzielnicach Torunia (Stawki i Podgórz), a częściowo na terenie południowym powiatu toruńskiego i zajmuje pow. ok. 12 400 ha. Poligon ten należy do najstarszych w Polsce i na świecie. Na jego obrzeżu mieściła się mniejsza hala dla balonów na uwięzi (1909 r.; okolica ulic Okólnej i Drzymały). Rozebrano ją w 1955 r. W prawobrzeżnym Toruniu znajdowała się większa hala – dla sterowców (1909-11 r.), w okolicy ul. Balonowej, a pomiędzy ulicami Bema, św. Józefa, Grunwaldzką i Szosą Chełmińską funkcjonowało lądowisko balonów.

Poligon toruński ma prawie 16 km długości z północy na południe i 13 km szerokości ze wschodu ku zachodowi. W przeszłości obszar obecnego poligonu z uwagi na bardzo liche piaszczyste gleby był słabo wykorzystywany gospodarczo i w dużej części niezamieszkały, chociaż przetrwały nazwy dawnych wsi i przysiółków takich jak Fryze, Dębiniec, Kuchnia, Pieczenia, Popioły lub Popiołowo, Wygoda i Wódek. Poligon służy przede wszystkim żołnierzom Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia im. gen. Józefa Bema w Toruniu, choć także bywa terenem ćwiczeń wojsk NATO.

- Piękna pogoda, częste postoje z serwowanymi smakołykami rozleniwiły grupę tak że czas wycieczki się „trochę” wydłużył. Na teren miasta weszliśmy starą bramą poligonową z napisem „Artyleria Bóg Wojny”, następnie ulicami Stawek dotarliśmy do mostu drogowego – na Plac AK, gdzie na przystanku MZK zakończyliśmy wędrówkę.

 

                                                                                          Opracował: Tadeusz Perlik.