GRUDZIĄDZ - KLAMRY

Tereny położone na pn-zach od Grudziądza są raczej słabo znane pod względem krajoznawczo-turystycznym, jednak w pełni zasługują na poznanie. Opisywany tu szlak turystyczny niebieski Grudziądz - Klamry o długości całkowitej 28 km - pozwoli wędrującym turystom uchylić rąbka historii związanej z Ziemią Chełmińską i Pomezanią.

(opis szlaku wkrótce uzupełniony zostanie większą  ilością fotografii.)

0,0 km Grudziądz (skrzyżowanie ul. Kasprowicza i Chełmińskiej). Początek turystycznego szlaku czerwonego Grudziądz - Ryńsk.

3,0 km Jezioro Rudnik Grudziądz - rozwidlenie ze szlakiem czerwonym Grudziądz - Ryńsk. Rudnik (jezioro) - wzm. w 1573 r. W 1721 r. wymieniany jest młyn nad jezio­rem. Jezioro posiada powierzchnię 170 ha i max głębokość 12m. Nad jego brzegami jest zlokalizowanych szereg ośrodków wypoczynkowych. Osada wzm. w 1664 r. należąca do starostwa grudziądzkiego. W 1721 r. dobra dzierżawi starosta Jan Szembek. W sezonie czynna restauracja. Dojazd MZK.

6,5 km Grudziądz - Mniszek (dzielnica miasta). Osiedle robotnicze wzniesione w latach 1949-54 dla potrzeb filii Pomorskiej Odlewni i Emaliemi, którą wybudowano w 1911 r., następnie w latach 1966-70 ją rozbudowano. Restauracja. Dojazd PKP, PKS i MZK.

7,0 km Pieńki Królewskie (wieś) - założona w 1756 r. przez administratora starostwa grudziądzkiego Ludwika Karczewskiego. Przywileje wsi zostają potwierdzone w 1761 r. przez króla Stanisława Augusta. Ciekawostki: kościół p.w. Św. Andrzeja Boboli, neogotycki z 1911 r. poprzednio należący do wyznania unijno-ewangelickiego. Cmentarz z pomnikiem poległych żołnie­rzy Armii Czerwonej z okresu II wojny światowej (ok. 190 żołnierzy) Dojazd PKS.

10,0 km Mały Rudnik (wieś) - wymieniana w 1840 r. Ciekawotki: lipa drobnolistna o pierśnicy 440 cm, wysokości 19 m w wieku 160 lat, będąca pomni­kiem przyrody. Chaty drewniane konstrukcji zrębowej zbudowane w XVIII w. przez kolonistów olęderskich.

10,8 km Sztynwag (wieś) – wzmiankowana w 1396r., kiedy to należy do Rady Miasta Chełmna. W 1409 r. jest wzm. folwark należący do Hannosa. W latach 1423-24 folwark znajduje się w wójtostwie lipienieckim. Około 1472 r. folwark otrzy­mali Bracia Wspólnego Życia z Chełmna. W 1489 r. Rada Miasta Chełmna potwierdza Zgromadzeniu użytkowanie wsi przez okres 30 lat. Ciekawostki: cmentarz rzymsko-ewangelicki z pół. XIX w. nieczynny oraz ewangelicki z pół. XIX w., także nieczynny. Chata drewniana o konstrukcji zrębowej z oko­ło 1800 roku zbudowana przez osadników olęderskich. Dojazd PKS.

13,0 km Gogolin (wieś) - wzm. w 1396r. jako należąca do Rady Miasta Chełmna. W 1519 r. bp chełmiński Jan Konopacki zatwierdza wieś kościoło­wi parafialnemu w Chełmnie. W 1525 r. wieś należy do Akademii Chełmiń­skiej. Ciekawostki: dąb o pierśnicy 340 cm, wysokości 20 m w wieku 300 lat będący pomnikiem przyrody. Dojazd PKS.

24,5 km Wabcz (leśniczówka) – w odległości około 2,5 km na pd-zach od leśniczówki znajduje się wieś Wabcz, która była wzm. już w 1222 r. w nadaniu ks. Mazowieckiego Konrada dla bpa pruskiego Chrystiana. W 1313 r. komtur krajowy Dytrych von Lichtenhagen potwierdza kupno części wsi przez mieszczanina chełmińskiego Hermana. W 1367 r. jest wymieniany młyn Żaki. W 1514 r. młyn jest własnością zgromadzenia Braci Wspólnego Życia z Chełmna. W 1519 bp Chełmiński Jan Konopacki nadaje młyn kolegiacie w Chełmnie. W 1570 r. wieś szlachecka należąca do Wapczyńskich, w 1706 r. do Konojadzkiej, a pod koniec XVIII w. do Działowskich. Ciekawostki: kościół gotycki p.w. Św. Bartłomieja wzniesiony ok. 1288 r. Wewnątrz rzeźby gotyc­kie z XIV w. Budynek plebanii zbudowanej około połowy XIX w. Grodzisko wyżynne, koliste na pn-zach od wsi na wzgórzu zwanym Poganka, czynne w X - XII w. Zespół dworski - dwór zbudowany w II pół. XIX w. zapewne w miejsce starszej siedziby. Murowany, późnoklasycystyczny. W otoczeniu dworu park krajobrazowy z pół. XIX w. z okazami starodrzewia – zabytków.

Henryk Miłoszewski