GÓRZNO - Bachotek - ŁĄKORZ

(opis szlaku wkrótce uzupełniony zostanie większą ilością fotografii.)

Prezentowany  szlak zielony z Górzna do Łąkorza o długości 56 km przebiega przez ciekawe i urokliwe zakątki Pojezierza Brodnickiego. 

0,0 km Górzno (rynek-przystanek PKS)  - najmniejsze (około 1300 mieszkańców) miasto woj. toruńskiego położone w pn-wsch jego części. Pierwsza wzm. dotyczy roku 1325 kiedy bp płocki Florian erygował w Górznie parafię osadzając w niej miechowitów. W 1327 roku bp Florian nadał wójtowi Teodorykowi z Górzna przywilej na lokalizację miasta. W 1385 roku bp płocki Ścibór wystawia nowy przywilej lokacyjny dla Górzna. W 1409 roku na dokumencie bpa płockiego Jakuba Kurdwanowskiego występuje świadek starosta klucza górznieńskiego Bodzanta. W 1410 roku wojska krzyżackie obrabowały i zniszczyły zamek. Dżuma w 1625 roku uśmierciła połowę mieszkańców miasteczka. Na początku 1625 roku pod Górznem doszło do bitwy pomiędzy Szwedami pod wodzą feldmarszałka Hermana Wrangla i wojskami koron­nymi dowodzonymi przez kasztelana kamienieckiego Stanisła­wa Potockiego, zakończonej klęską Polaków. Kilka dni później Szwedzi zdobyli bronione przez starostę biskupiego miasto gra­biąc je i podpalając. Spłonął wtedy zamek bpów płockich. Kolej­ne spustoszenie przyniosła wojna szwedzka w latach 1655-60 i przemarsze wojsk. Straty w ludności przyniosła kolejna zaraza z lat 1660-61. Po wojnach Górzno straciło na znaczeniu co spo­wodowało upadek gospodarczy miasta. W czasie wojny północ­nej w 1702 roku doszło do dwóch zwycięskich dla Polaków po­tyczek ze Szwedami. W 1711 roku Górzno było prawie w cało­ści wyludnione. W 1772 roku miasto weszło w granice zaboru pruskiego a dobra biskupów płockich zostały sekularyzowane. W 1773 roku miasto strawił pożar. W II połowie XIX wieku na­stąpił wyraźny rozwój miasta w wyniku przeobrażeń gospodar­czych. Dzień 18 stycznia 1920 roku stał się świętem miasta, którego mieszkańcy odzyskali niepodległość. 3.IX.1939 roku jednostki Wehrmachtu zajmują Górzno. Mroczna noc okupacji hitlerowskiej została przerwana w dniu 21.1.1945 r. przez wojska radzieckie. Ciekawostki: kościół paraf. P.w. Św. Krzyża barokowo-klasycystyczny zbudowany w latach 1765-1812. Wzgórze zamkowe ze szczątkami dawnego zamku bpów płoc­kich, rozebranego w 1765 roku. Grodzisko wyżynne, stożkowane, późnośredniowieczne czynne w XIV wieku, które znajduje się około 100 m. na wsch. od kościoła paraf. W pobliżu jeziora Górzno. Siedziba dyrekcji Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego utworzonego na obszarze 45.166 ha w 1990 roku oraz ośrodek Edukacji Ekologicznej. Na rynku pomnikowy egzemplarz kasztanowca. W odległości około 1,5 km na pd- wsch. Od miasta znajduje się rezerwat przyrody "Szumny Zdrój" im. K. Sulisławskiego utworzony w 1958 roku na powierzchni 37,16 ha w celu ochrony lasu gradowego i łęgowo-olszowego. Bary. Dojazd PKS.

1,2 km Górzno (oczyszczalnia ścieków) - zbudowana w latach 1990-93, mechaniczno-biologiczna o przepustowości 200 m3 na dobę.

4,0 km Ruda (d.nadleśnictwo) - wieś, która w XVI wieku należała do parafii w Górznie. Czynny był tu młyn - hamernia przerabiający surowiec z rudy darniowej. W 1751 roku za zgodą bpa płoc­kiego oddano dobra w Rudzie pod zarząd Adamowi Czernickiemu. W 1874 roku utworzono tu nadleśnictwo obejmujące takie leśnictwa jak: Bryńsk, Górzno, Nowy Dwór, Klonowe, Buczkowo, Borek, Kiełpiny, Długi Most, Słup, Kostkowe i Leźno. Cieka­wostki: około 1,5 km na pn-wsch od osady znajduje się chronio­ny prawem rezerwat przyrody "Ostrowy nad Brynicą". Utworzo­ny w 1962 roku na powierzchni 2,04 ha w celu ochrony lasu gradowego i dąbrowy.

6,0 km Zaborowo (wieś) - wzmiankowana w 1772 roku jako przynależna do klucza górznieńskiego dóbr ziemskich bpów płoc­kich. W 1605 roku należała do parafii w Górznie. W 1751 roku za zgodą bpa płockiego oddano wieś pod zarząd Pawła Majewskiego, który po 1772 roku jest właścicielem wsi. Dojazd PKS.

8,3 km Miesiączkowo (skraj wsi) - wzmiankowana w 1317 roku kiedy to otrzymała od bpa płockiego Jana przywilej lokacyjny. W 1410 roku zostaje splądrowana i spalona przez wojska krzy­żackie. Ciekawostki: na terenie parku podworkiego skupienie 3 drzew (dąb szypułkowy, dąb bezszypułkowy oraz klon) stano­wiący pomnik przyrody. Średnica drzew od 366 cm do 266 cm, wysokość od 16 do 23 m. oraz wiek 150-250 lat.

10,8 Pissa (rzeczka) - w średniowieczu stanowiła naturalną gra­nicę pomiędzy ziemią michałowską a ziemią dobrzyńską. Lewy dopływ Brynicy.

15,3 km Wilamowo (przejazd kolejowy) na linii kolejowej Brodnica - Llidzbark Welski. Ciekawostki: w linii prostej w odległo­ści 2 km na pn znajduje się grodzisko "Długi Most" dwuczłono­we wczesnośredniowieczne czynne w X-XV wieku. Grodzisko znajduje się w widłach rzek: Drwęcy i Brynicy.

19,3 km Nowy Dwór (skraj lasu) - wieś poniosła straty wojenne i wymieniona jest w krzyżackiej "Księdze Strat". W 1498 roku dobra w Nowym Dworze zostały nadane Mikołajowi Kruszborskiemu w zamian za Sobiesierzno. W 1664 roku zostali tu osie­dleni olędrzy. W 1535 r. wieś stanowi własność królewską. W 1767 roku folwark został wydzierżawiony Ignacemu Piastowskiemu.

23,3 km Tama Brodzka (stacja PKP) osada przy linii kolejowej Brodnica - Iława oddanej do użytku w 1902 roku oraz linii kole­jowej Brodnica-Lidzbark Welski oddanej do użytku w 1887 roku. Skrzyżowanie z międzynarodowym szlakiem E-11 w kolorze żółtym Toruń- Radomno. Ciekawostki: w pobliżu stacji PKP znaj­duje się schron żelbetonowy z okresu II wojny światowej (1944 r.). Bar, Dojazd PKS i PKP.

26,3 km Bachotek (jezioro) - jezioro oraz stanica wodna PTTK im. Marii Okołów-Podhorskiej. Jedno z najbardziej znanych miejsc na terenie Pojezierza Brodnickiego. Jezioro Bachotek posiada obszar 211 ha przy max głębokości około 24m. Dobra rycerskie w 1446 roku należące do Janusza Szadlińskiego (vel Bachocki). W 1951 roku Maria Okołów-Podhorska zainicjowała budowę drewnianej stanicy wodnej dla turystów wodniaków. Ciekawostki: przy leśniczówce "Bachotek" rośnie lipa drobnolistna w wieku 150 lat o obwodzie 395 cm w pierśnicy, będąca pomnikiem przyrody. Na Wyspie Skarbów na jeż. Bachotek znajduje się hipotetyczne grodzisko z wałem i fosą(22x12m). Na półwyspie wrzynającym się w jeż. Strażym znajdują się dwa grodziska wyżynne: jedno - owalne (40x30m), drugie - stożkowate z wałem i fosą (32x15m) położone obok siebie. W sezonie restauracja i dojazd PKS.

29,7 km Skarlanka (rzeka) - mostek Jadwigi przerzucony przez Skarlankę. Połączenie ze szlakiem międzynarodowym E-11 żółtym Toruń - Radomno.

30,1 km Bachotek (grobla) - punkt obejścia szlaku E-11. 

32,0 km Skrzynka (jezioro) - o powierzchni 1 ha.

34,3 km Gaj Grzmięca (siedziba Brodnickiego Parku Krajobrazowego) - wzmiankowana w 1414 roku jako osada młyńska na­leżąca do Zakonu w komturii brodnickiej. W latach 1437-38 jest tu wymieniany młyn o 2 kołach. Ciekawostki: pomnik przyrody "Adam i Ewa" skupisko 2-ch dębów, z których jeden ocalał (obwód 365 cm, wysokość 15 m., wiek 350 lat) rosnący przy szosie Zbiczno-Pokrzydowo. Kapliczka przydrożna z 1939 roku. Przy rz. Skarlance tartak. Jezioro Strażym o powierzchni 73 ha, max głębokość 9 m. Pole namiotowe. Dojazd PKS.

36,6 km Skarlanka (rzeka) - most na rzece. Skarlanka posiada długość około 37 km. Wypływa koło Skarlina i łączy cały ciąg jezior Pojezierza Brodnickiego: Wielkie Partęczyny, Dębno, Robotne, Kurzyny, Strażym, Bachotek wpływając do rzeki Drwęcy jako jej prawy dopływ. Na rzece Skarlance znajdują się siedliska bobrów - żeremie.

39,6 km Skarlanka (rzeka) - most na rzece obok jeż. Robotne.

41,9 km Robotno (jezioro) - o powierzchni 50 ha i max głębokości 15,6 km.

45,0 km Okonek (jezioro) - powierzchnia jeziora i najbliższe jego otoczenie o powierzchni 9,04 ha w 1963 roku zostało uznane jako torfowiskowy rezerwat przyrody "okonek". Ochronie podlega forma przejściowa torfowiska naturalnego. Wśród roślinności można szczególnie wyróżnić objęte ochroną: rosiczkę okrągłolistną, rosiczkę długolistną, bagno zwyczajne, żurawinę drobnolistną, grążela żółtego i grzybienia białego. Około 700 m. na pd-zach od rez. Okonek znajduje się rezerwat przyrody "Stręszek" utworzony w 1963 roku na powierzchni 4,46 ha obejmującej jeż. Stręszek i otaczające go torfowisko. Z roślin chronionych występuje tu: rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowy, bagno zwyczajne oraz żurawina drobnolistkowa.

48,2 km Wielkie Partęczyny i Małe Partęczyny (międzyjeziorny przesmyk). Jez. Wielkie Partęczyny posiada powierzchnię 329 ha i max głębokość 28,5 m. Nad brzegiem jeziora są zlokalizowane liczne ośrodki wypoczynkowe. Na jeziorze znajduje się wyspa o nazwie Wielka Syberia, którą objęto ochroną w 1958 roku tworząc na powierzchni 0.38 ha rezerwat przyrody "Wyspa na jeż. WIk. Partęczyny". Okazem szczególnie chronionym jest storczyk obuwik. Jeż. Małe Partęczyny posiada powierzchnię 34 ha i max głębokość 6,5 m.

51,1 km Jeż. Łąkorz i WIk. Partęczyny - kanał międzyjeziorny.

52,8 km Wielgrób (osada) - skrzyżowanie ze szlakiem żółtym (międzynarodowym E-11) Toruń - Radomno. Jezioro Łąkorz posiada powierzchnię 162 ha i max głębokość 31 m. Przy wsch. Jego brzegu tuż obok kanału prowadzącego do jeziora Wielkie Partęczyny znajdują się relikty nawodnej osady palowej (palafit) z XIV wieku odkrytej przez Maxa Töppena w 70 latach XIX wieku.

56,0 km Łąkorz (wieś) - wzmiankowana w 1414 roku w krzyżackiej "Księdze Strat" kiedy to zostaje spalona. W latach 1423-24 stanowił własność Zakonu w komturstwie radzyńskim. W 1439 roku wielki mistrz Paweł von Russdorf nadaje część opustoszałej wsi Janowi Kaschlo. W 1570 roku wieś stanowi królewszczyznę. W XVII wieku dobra ziemskie weszły w skład utworzonego starostwa łąkorskiego. W 1759 r. starostą łąkorskim był Tomasz Czapski.

Łąkorz - kościół i wiatrak     Fot.H.Miłoszewski

Ciekawostki: kościół p.w. Św. Mikołaja biskupa, gotycki zbudowany na początku XIV wieku przez krzyżaków. Warto w nim zobaczyć drewnianą chrzcielnicę, barokową z l połowy XVIII wieku i krucyfiks gotycki z prze­łomu XV/XVI wieku. Drewniane chałupy z l połowy XIX wieku. Czę­ściowo zniszczony murowany wiatrak typu ho­lender z końca XIX wie­ku. Muzeum Lokalne powstałe dzięki inicjatywie Jana Ostrowskiego, który zgromadził wiele zabytkowych przedmiotów związanych z histo­rią wsi. Koniec turystycznego szlaku zielonego Brodnica - Łąkorz znajduje się na przystanku PKS.

 Henryk Miłoszewski