0,0km Toruń ( BORT – PTTK, plac Rapackiego 2) – Miasto  .liczące  208 000 mieszkańców leżące nad rz. Wisłą i Drwęcą. Siedziba Sejmiku Samorządowego Województwa Kujawsko – Pomorskiego.  Od 1992 r. siedziba diecezji toruńskiej. Miasto o bogatych tradycjach i historii, licznych zabytkach i atrakcjach turystycznych. Prawa miejskie Toruń otrzymał w 1233 r., dzięki swojemu dogodnemu położeniu komunikacyjnemu stając się w szybkim czasie miastem dużym, pięknym i bogatym. W średniowieczu należał do związku miast hanzeatyckich. Po wojnie z krzyżakami w 1411 r. został tu podpisany I pokój toruński. Wojna trzynastoletnia, której sygnałem było w 1454 r. zniszczenie zamku krzyżackiego przez mieszczan, miała także epilog w Toruniu, bowiem w 1466 r. podpisano tu II pokój toruński. W XVII w. wskutek wojen szwedzkich nastąpił stopniowy upadek znaczenia miasta. W latach zaboru miasto przyłączono do państwa pruskiego. W 1920 r. Toruń powrócił do niepodległej Polski, miasto zostało stolicą woj. Pomorskiego. Toruń stanowi duże centrum naukowe, kulturalne, religijne i przemysłowe. Od 1945 r. posiada Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Miasto chętnie jest odwiedzane przez turystów, którym zapewnia  niepowtarzalny  klimat, gościnną atmosferę oraz przepiękne zabytki z przeszłości tj. katedra św. Janów, kościół NMP, św. Jakuba, ratusz staromiejski, kamienica „Pod Gwiazdą”, Dom Kopernika, zespół średniowiecznych murów obronnych łącznie z Krzywą Wieżą, ruiny zamków: Dybów i krzyżackiego oraz szereg zabytkowych spichlerzy, pałaców i kamienic. Do wyjątkowych obiektów w skali kraju należą również obiekty Twierdzy Toruń. To naprawdę warto zobaczyć.

5,0km Toruń ( Fort Sobieskiego, Fort I ) – Usytuowany w zalesionym terenie na prawo od szlaku, na skarpie nadwiślańskiej. Jeden z 15 fortów składających się na dawną twierdzę Toruń, którą zbudowano w latach 1878 – 1892. Fort I jest najbardziej wysuniętym na wschód od miasta umocnieniem w zewnętrznym pierścieniu obronnym. Został zbudowany w latach 1888 – 1889 jako ostatni z fortów toruńskich, będąc jednocześnie najnowocześniejszym rozwiązaniem fortu pancernego w Europie.

Ruiny zamku krzyżackiego  >>

10km Lubicz – siedziba gminy. Wieś wzmiankowana w 1292 roku w dokumencie księżnej Salomei, która zezwoliła Krzyżakom na użytkowanie młyna na rz. Drwęcy. W 1457 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał Lubicz radzie miasta Torunia. W średniowiecznym Lubiczu istniały: cegielnia, folusz oraz miedziennica. W XVIII wieku Lubicz pełnił rolę zaplecza przemysłowego dla Torunia, znajdowały się tam m.in. młyny zbożowe, tartak, folusze, garbarnie, papiernie oraz kuźnica miedzi. Słynna papiernia wymieniona została po raz pierwszy w 1687 roku a pierwszym znanym papiernikiem był w 1693 roku niejaki Martin Masconi. W 1734 roku wojska polskie wierne królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu przy próbie zdobycia Torunia, dodatkowo spaliły zaplecze przemysłowe w Lubiczu, w tym papiernię, śluzy oraz młyny. W 1802 roku oraz w 1829 roku papiernia ponownie spłonęła i nie odbudowano jej. Po 1815 roku przy Drwęcy w Lubiczu stanęły komory: pruska i rosyjska. Ciekawostki krajoznawcze: kościół p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika wzniesiony w 1933 roku; przebudowana kaplica z XIX wieku; nad Drwęcą zespół młynów ze śluzami.

Lubicz zespół młynów >>

12km Jedwabno – wieś. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1252 roku, kiedy była własnością Świętosława Wirciżyrowica. W okresie panowania krzyżackiego był tu folwark krzyżacki należący do komturstwa toruńskiego. W 1338 roku wielki mistrz krzyżacki Dytrych von Altenburg nadał majątek w Jedwabnie – Fryderykowi Juvenis. Na początku wojny trzynastoletniej w 1454 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał majątek   jedwabieński burmistrzowi toruńskiemu Tilemanowi von Wege. W pierwszej ćwierci XVIII wieku dzierżawcą majątków miejskich: Jedwabna, Lubicza i Rogówka był rajca toruński Abraham Thiel. W końcu XVIII wieku Jedwabno składało się z folwarku szlacheckiego, wioski oraz karczmy – całość posiadała 10 dymów mieszkalnych. Ostatnim właścicielem majątku w Jedwabnie od 1928 roku do wybuchu II wojny był Edward Mysłakowski, który został zamordowany w 1940 roku przez Niemców w obozie w Oranienburgu . Ciekawostki krajoznawcze: dworek wzniesiony w końcu XVIII wieku; wokół dworu park w typie krajobrazowym z końca XVIII wieku – zabytkowy. W parku, który zajmuje powierzchnię 4.40ha, rośnie lipa drobnolistna o obwodzie 510cm, uznana za pomnik przyrody żywej; nad brzegiem Drwęcy w jej zakolu wznoszą się wały grodziska o nieregularnym kształcie, którego funkcjonowanie określono na połowę IX do XIV wieku 14,5km Młyniec – wieś. Od średniowiecza wieś rozwijała się po obu stronach Drwęcy.W 1258 roku wojewoda mazowiecki Bogusza Miecławic zapisał wieś Mlyn w testamencie swojej żonie Ludmile, która następnie przekazała ją kapitule kujawskiej. W 1265 roku mistrz krajowy Ludwik von Baldersheim przekazał Młyniec prepozytowi Janowi oraz kapelanowi z Kruszwicy Wincentemu. W 1382 roku wieś należała do Łukasza Russe mieszczanina z Torunia oraz Wiczego Molnera – ten ostatni był właścicielem młyna Pachur. W późniejszym czasie część wsi należała, także do klasztoru benedyktynek toruńskich. W 1505 roku część Młyńca z wodnym młynem, stanowiła własność Hansa vom Wege z Torunia. W 1609 roku ksieni benedyktynek Zofia Dulska wydzierżawiła część wsi kapitule biskupiej w Chełmży. Od połowy XVII wieku do 1772 roku część Młyńca należała do jezuitów toruńskich. W XIX i na początku XX wieku w Młyńcu istniały dwa majątki, których właścicielami w 1910 roku byli: Kacper Bazański oraz Teofil Kliński von Rautenberg. Ciekawostki krajoznawcze: kościół św. Ignacego Loyoli, drewniany, wzniesiony w 1750 roku; dwa młyny „Pachur”  i  „Bierzgieł” z końca XIX wieku.                                                                         << Młyn w Młyńcu.

15,0km Struga Rychnowska – prawy dopływ rz. Drwęcy. Wypływa z jez. Mlewieckiego i posiada około 16 km długości. Ciekawostki krajoznawcze: w średniowieczu nad Strugą Rychnowską było, aż 11 młynów wodnych m.in. Olesiek, Juda, Szerokostaw, Pachur,. Struś  oraz Bierzgieł.

16,2km Kępa – leśniczówka. Położona nad Drwęcą w otoczeniu lasów sosnowo – dębowych. Ciekawostki krajoznawcze: przy zabudowaniach  dąb – pomnik  przyrody oraz krzyż.

20,0 Elgiszewo – wieś. W 1293 r. biskup kujawski Wisław odstąpił Krzyżakom ziemię pomiędzy Golubiem i Ostrowitem za wyjątkiem Elgiszewa. W 1582 r. wieś stanowiła własność biskupów kujawskich.

23.0km Okonin   – śródleśne jezioro. Ciekawostki krajoznawcze: powierzchnia jeziora obejmuje 34,2 ha a jego maksymalna głębokość to 11,5 m. Jezioro stanowi cel sobotnio – niedzielnego wypoczynku mieszkańców Torunia i Golubia - Dobrzynia.

27,0km Olszówka – wieś. Położona nad Drwęcą. W 1806 roku pod osadą doszło do drobnej potyczki z udziałem wojsk pruskich i napoleońskich. W 1835 roku na terenie osady funkcjonowała cegielnia. Ciekawostki krajoznawcze: kapliczka murowana z 1930 roku oraz dawny budynek pruskiej straży granicznej z końca XIX wieku.

30,0km Golub-Dobrzyń – miasto liczące około 12 000 mieszkańców, położone nad Drwęcą. Powstało w 1950 r. wskutek połączenia dwóch miast Golubia i Dobrzynia. Osada Golub w 1254 r. została nadana przez Krzyżaków biskupowi kujawskiemu Wolimirowi. Od 1293 r. w posiadaniu Krzyżaków. Prawa miejskie Golub otrzymał w 1331 r. a Dobrzyń w 1789 r.. W czasie wojen krzyżackich miasto wielokrotnie oblegane, zmieniło właściciela. Od 1466 r. siedziba starostwa niegrodowego. W latach 1524 – 1611  należał do rodziny Kostków a w 1611 – 1625 do królewny Anny Wazówny i w tym czasie przechodzi największy rozwój gospodarczy. Za rządów Wazówny założono obok zamku pierwszą plantację tytoniu w Polsce. W następnych latach na urzędzie starostów spotykamy: królową Konstancja, królewny Annę i Katarzynę oraz królową Cecylię Renatę. O tym okresie zwykło się mówić jako o rządach babskich. W latach 1656 – 1657  miasto znajdowało się w rękach Szwedów i nastąpił jego stopniowy upadek. Ciekawostki krajoznawcze: kościół gotycki św. Katarzyny z 1 połowy XIV w.. Kilkakrotnie niszczony pożarami m.in. w 1414r, pod koniec XVI w. oraz w 1689 r. W rynku miasta tzw. dom Pod Kapturem z XVIII w. Odcinki murów miejskich z 1 połowy XIV w. Zamek górujący nad miastem wzniesiony w latach 1296 – 1310 przez Krzyżaków. Wielokrotnie zdobywany i niszczony. Za rządów Anny Wazówny  zamek zmienił wygląd z gotyckiej warowni na rezydencję pałacową zwieńczoną  renesansową attyką. W 1807 r. pełnił funkcję lazaretu wojsk francuskich a w 1833 r. prusacy zrobili tu więzienie. W latach 1947 – 1953  przystąpiono do odbudowy zamku.

<< Golub Dobrzyń zamek krzyżacki.

41,0km Szafarnia – wieś. W 1779 roku należała do Juliana Dziewanowskiego. Około 1863 r. własność Karwata a po 1896 roku kolejno własność: Rutkowskiego, Cholewy i Dobrzynieckiego. W latach 1910 – 1920 była własnością Stanisława Noskowskiego. Ciekawostki krajoznawcze: w latach 1824 – 1825 gościł tu na zaproszenie Dominika, syna Juliana Dziewanowskiego – młody Fryderyk Chopin. Obecny dwór został zbudowany w 3 ćwierci XIX w. przez Karwata, obecnie użytkowany przez Ośrodek Kultury Chopina. W otoczeniu dworu  park krajobrazowy założony w XIX w. z urozmaiconym  drzewostanem oraz licznymi sztucznymi kanałami i stawem. W parku skupienie 3 drzew: 2 dęby o obwodzie 349 i 388 cm i lipa o obwodzie 350 cm w wieku 200 lat – pomniki  przyrody.

 44,0km Płonne – wieś. Wymieniona w 1323 r. W 1564 r. majątek należał do Tomasza Białkowskiego a od 2 połowy XVIII w. do połowy XIX w. do Dziewanowskich. Kolejnymi właścicielami majątku byli Piwniccy. Wieś wymieniana w korespondencji Fryderyka Chopina. Ciekawostki krajoznawcze: przebudowany dom, w którym mieszkała w latach 1925 – 1929  Maria Dąbrowska. Według tradycji napisała w Płonnem „Noce i dnie”. Obok „Góra Modrzewiowa” z 8 modrzewiami polskimi stanowiąca pomnik przyrody. Najstarsze z drzew mają około 300 lat. Kościół św. Jakuba zbudowany około 1402 r., przebudowany w latach 1545 – 1546  staraniem Erazma Kretkowskiego. Gotycki o zatartych cechach stylowych. Przy kościele znajduje się obelisk ku czci Jana Dziewanowskiego, bohatera  spod Samosierry, zrujnowany dwór z początku XIX w. który przed wojną należał do Łempickich. W otoczeniu park krajobrazowy z końca XVIII w. z modrzewiami – pomnikami przyrody.

48,0km Półwiesk Mały – wieś. Znana od 1 połowy XVI wieku jako własność rodziny Radzikowskich. W 2 połowie XVI wieku należała do Stanisława Łosia, następnie do Stanisława Kuczborskiego. W XVII wieku należała do Mączyńskich a potem do Cissowskich. Tomasz Cissowski sprzedał w końcu XIX wieku majątek półwieski Edwardowi i Ludwice Rudowskim. Ostatnim właścicielem majątku był Jan Rudowski, syn Edwarda. Ciekawostki krajoznawcze: pałac z 1 połowy XIX wieku z kartuszem herbowym Cissowskich; park pałacowy z 2 połowy XIX wieku oraz zabudowania folwarku z przełomu XIX i XX wieku.

 56,0km Radziki Duże – wieś. Wymieniona w 1384 r. kiedy należała do kasztelana dobrzyńskiego Andrzeja herbu Ogończyk który dał początek Radzikowskim. W 1752 r. właścicielem był Stanisław Przeciszewski, na początku XIX w. Kazimierz Przeciszewski a od 1839 r. Franciszek Salezy Dmochowski. W okresie międzywojennym właścicielami byli bracia Cohn. W 1784 r. Franciszka z Tarnowskich Przeciszewska otrzymała od króla przywilej na lokację miasta, który  w 1794 r. został cofnięty. Ciekawostki krajoznawcze: kościół paraf. św. Katarzyny z przełomu XIV/XV w., gotycki, dwór z czterokolumnowym portykiem zbudowany w 2 połowie XIX w. przez Przeciszewskich, klasycystyczny, na cmentarzu pomnik powstańców styczniowych poległych w bitwie pod Bolesławicami (29.III.1864 r.). W parku obok dworu znajdują się ruiny rycerskiego zamku wzniesionego w latach 1435 –1466  przez Radzikowskich. Zamek w 1510 r. został przebudowany przez ostatniego z rodu Mikołaja Radzikowskiego. W czasie wojen szwedzkich uszkodzony, popadł w ruinę. Obiekt reprezentuje najprostszy typ rycerskiej siedziby obronnej. Pierwotnie dostępu do zamku broniła mokra fosa nawadniana z zanikającego obecnie stawu. zamek został wzniesiony z cegły, którą układano w układzie wendyjskim i gotyckim a do podmurówki użyto kamienia polnego. Założony na planie kwadratu 28,8 m x 28,8 m. Wjazd do zamku prowadził od strony północno – zachodniej  przez przedbramie. Pozostały do dziś mury obwodowe zachowane prawie w całości. W miejscu pierwotnego budynku mieszkalnego piwnice o sklepieniu kolebkowym.

 58,5km Radziki Małe – wieś. Do 1395 roku należały do AndrzejaOgona, po którym dziedziczył syn Mikołaj z Kutna. W 1 połowie XVI wieku Radziki Małe należały do Zofii z Radzikowskich żony Sędziwoja Żelskiego. W 1673 roku wieś należała bądź była dzierżawiona przez jezuitów grudziądzkich. Od 1 połowy XVIII wieku majątek przeszedł do rodziny Pląskowskich, u której znajdował się do początku XIX wieku. Przez większą część XIX wieku majątek stanowił własność Grąbczewskich. Po Powstaniu Styczniowym Ignacy Grąbczewski zmuszony był sprzedać majątek, który w 1869 roku nabył Władysław Gniazdowski . Ostatnim właścicielem majatku do 1939 roku był Tadeusz Gniazdowski. Ciekawostki krajoznawcze: na lekkim wzniesieniu ruina pałacu zbudowanego w XVIII wieku, w którym zachowana jest polichromia XVIII wieczna ze scenami z polowania, wymagająca natychmiastowego ratunku

61,0km Łapinóżek – wieś. Znana od 2 połowy XVI wieku, kiedy należała do Łapinoskich. W XVII wieku należała bądź była dzierżawiona przez jezuitów z Grudziądza. W 1 połowie XVIII wieku synowie Jana Kuczborskiego podzielili odziedziczony majątek. W połowie XVIII wieku osiedlono w niej kolonistów – olendrów. Do końca XVIII wieku należała do Pląskowskich później do Twarowskich oraz Grąbczewskich. W 1869 roku majątek nabył Władysław Gniazdowski. W końcu XIX wieku majątek Łapinóżek obejmował: Lamkowiznę, Bogaczewo, Chorab, Brzostowiec oraz Ławy. U Gniazdowskich majątek znajdował się do 1939 roku. Ciekawostki krajoznawcze: kapliczka kamienna z 1905 roku oraz dwór z 2 połowy XIX wieku.

65,0km Łapinóż – wieś. Wymieniona w dokumencie z 1345 roku księcia dobrzyńskiego Władysława. Położona nad Rypienicą, dopływem Drwęcy. W latach 1431 – 1435 należała do Namięty z Łapinóża, który walczył z Krzyżakami. W 1540 roku była własnością Narzymskich, później zaś do Żelskich. Pomiędzy latami 1720 – 1871 majątek łapinoski był częścią dóbr osieckich należących do Sierakowskich. Ostatnim właścicielem majątku przed II wojną światową był Wacław Grylewicz. Ciekawostki krajoznawcze: dwór z 2 połowy XIX wieku przebudowany oraz kapliczka przydrożna kamienna z 1906 roku.

70,0km Gorczenica – wieś. Wymieniona w 1414 roku jako wieś czynszowa w komturstwie brodnickim. W latach 1437 – 1438 został wymieniony młyn wodny, którego młynarz opłacał czynsz Krzyżakom ziarnem. W 1535 roku była własnością  królewską w starostwie brodnickim.  W 1799 roku wieś miała wykazanych 11 dymów mieszkalnych. Istniejący majątek w 1800 roku należał do Andrzeja Schmita a w 1855 roku do Leo von der Goltza. Ciekawostki krajoznawcze: kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1 połowy XIV wieku, gotycki; cmentarz ewangelicki z XIX wieku: dwa cmentarze rzymsko – katolickie  z 1948 roku oraz  przy kościele z XIX wieku.

78,0km Brodnica – miasto. Prawa miejskie otrzymała w 1298 r. W latach 1317 – 1479  znajdowała się w rękach krzyżaków. Dzielnica miasta – Michałowo we wczesnym średniowieczu było ośrodkiem ziemi michałowskiej, którą książę kujawski Leszek sprzedał w 1317 r. zakonowi krzyżackiemu. W czasie wojny trzynastoletniej  w latach 1454 – 1466 miasto przechodziło kilkakrotnie z rąk do rąk. W 1479 r. włączone do Korony zostało siedzibą starosty królewskiego. Rozkwit gospodarczy miasta nastąpił w XVI w. oraz w latach 1604 – 1625  (za rządów Anny Wazówny). W połowie XVII w. na skutek wojen szwedzkich nastąpił upadek miasta. W 1807 – 1815  należało do Księstwa Warszawskiego. Obecnie liczy 20.000 mieszkańców. Ciekawostki krajoznawcze: kościół parafialny z przełomu XIII/XIV w. ceglany, gotycki, wewnątrz polichromia gotycka, renesansowa oraz barokowa, gotyckie rzeźby z 2 połowy XIV w. oraz krucyfiks z 2 połowy XIV w. Kościół i klasztor Reformatorów (obecnie franciszkanów) fund. Józefa i Rozalii z Czapskich Pląskowskich w 1751r. Po kasacie zakonu w 1831 r. kościół zamieniono na cmentarny, garnizonowy a klasztor na więzienie (1939 r). Po 1945 r. objęty przez franciszkanów. Kościół barokowy z wyposażeniem rokokowym, klasztor o skromnych cechach barokowych. Wieża Mazurska z początku XIV w., gotycka, Brama Chełmińska z 2 połowy XIV w. Wieża i szczyt ratusza gotyckiego z końca XIV w., który  spalił się w 1631 r. .a następnie został rozebrany w 1868 r.  Spichlerz renesansowy z 1604 r., przebudowany XIX/XX w. Pałac Anny Wazówny wzniesiony około 1564 r. przez starostę Rafała Działyńskiego, przebudowany w 1969r. Zamek krzyżacki wzniesiony w latach 1308 – 1339 , jako siedziba komturów krzyżackich. Od 1479 do 1772 r. siedziba starostów polskich m.in. Działyńskich (1485–1604), Anny Wazówny (1604 –1625). W czasie wojen szwedzkich zniszczony i częściowo rozebrany przez władze pruskie w XVIII wieku. Zachowane zarysy murów i częściowo piwnice, wysoka 54 m ośmioboczna wieża, częściowo budynek bramy oraz partie murów obronnych przedzamcza. Przy ulicy Kamionki dąb – pomnik przyrody  ( 460cm ). Na uwagę zasługuje trójkątny rynek.

 

<< Brodnica Brama Chełmińska.

Ratusz w Brodnicy>>

81,0km Karbowo – dzielnica Brodnicy. Dawniej wieś. W 1239 roku należała do biskupów płockich. W latach 1423 – 1424 majątek rycerski w Karbowie należał do Tworzyjana z Karbowa. Od 1799 roku majątek należał do Józefa Rembielińskiego. W 1804 roku Florian Ignacy Lewald – Jezierski odsprzedał majątek Ernstowi Krieger. U schyłku XIX wieku majątek w Karbowie należał do największych majątków ziemskich w rejonie Brodnicy i obejmował około 2.500ha  powierzchni. Po śmierci juniora Ernsta Kriegera w posiadanie majątku wszedł Bank Krajowy w Berlinie, który dokonał jego parcelacji. Pozostałość z majątku tzw. resztówkę nabył w 1898 roku Lehmann. Ciekawostki krajoznawcze: ruina dworu z 1765 roku; zabytkowy park w typie krajobrazowym z początku XIX wieku z ciekawymi gatunkami drzew m.in. platan klonolistny, tulipanowiec amerykański oraz lipa Moltkego Na uwagę zasługują również zabudowania folwarku w tym ciekawy spichlerz i gołębnik w kształcie baszty z końca XIX wieku.

86,5,0km Bachotek (mostek Jadwigi) – jezioro. Mostek na Skarlance. Ciekawostki krajoznawcze: wzdłuż Skarlanki rozciąga się rezerwat przyrody „Bachotek” utworzony w 1984 r. na powierzchni 22,71 ha. Utworzony został w celu ochrony unikalnego zbiorowiska roślinności wodnej. W czasie II wojny światowej po drugiej stronie rzeki Skarlanki  hitlerowcy bestialsko zamordowali kilkuset Polaków a następnie próbowali spalić zwłoki. Na miejscu w 1958 r. odsłonięto pomnik w kształcie stylizowanego orła proj. Juliusza Wilskiego

89,0 km  Grzmięca ( kanał między jeziorny ) – wieś. W 1414 roku został wymieniony młyn wodny należący do Zakonu krzyżackiego. Od połowy XV wieku. osada była własnością królewską. Obecnie znajduje się tu siedziba Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Ciekawostki krajoznawcze: młyn i tartak z końca XIX wieku; dom młynarza z końca XIX wieku; w ogrodzie stoły z kamieniami młyńskimi wykorzystanymi na blaty; wylęgarnia ryb należąca do PZW.  Przy szosie rośnie dąb „Adam”  – pomnik przyrody; jezioro Strażym o powierzchni  73 ha i maksymalnej głębokości 9 m.

94,0km Wielkie Partęczyny – jezioro. Posiada powierzchnię 329 ha oraz maksymalną głębokość 29 m. Na jeziorze wyspa o lokalnej nazwie „Wielka Syberia” objęta prawną ochroną w formie rezerwatu przyrody.

95,0km Okonek – jezioro. Ciekawostki krajoznawcze: rezerwat przyrody o powierzchni 8ha, założony w 1963 roku. Ochronie zostało objęte torfowisko z żurawiną drobnolistną rosiczką okrągłolistną. W ciągu roku na tafli jeziora można zobaczyć płaszcz mchów torfowców pokrywający taflę jeziora, niekiedy ulegający rozerwaniu i tworzący  pływające wyspy.

97,0km Ciche – wieś. Założona na początku XVIII wieku w formie rzędówki. W końcu XIX wieku poszczególne części wsi nazywały się: Podbrodnica, Tytowo, Budy, Pokornia i Marianowo. Na początku XX w do Cichego należały przysiółki: Ładnówko i Przybyszewo. Ciekawostki krajoznawcze: kapliczka przydrożna z XX wieku; lipa – pomnik przyrody oraz cmentarze: ewangelicki z XIX wieku i rzymsko-katolicki z 1934 roku, kaplica pw. św. Stanisława Biskupa  i Męczennika. Na południowy – zachód od wsi znajduje się jezioro Ciche o powierzchni 111 ha i maksymalnej głębokości 13 metrów.  

99,0km  Ładnówko – przysiółek należący do Cichego, założony w XIX wieku. Na koniec XIX wieku było 12 domów mieszkalnych. Ciekawostki krajoznawcze: kapliczka z XX wieku; pomnik zamordowanej przez Niemców rodziny Jakubowskich.

101,5km Łąkorek – wieś. Wymieniona w 1414 r. jako zniszczona. W latach 1423 – 1424 majatek rycerski należący do Hannosa. W 1570 r. przy wsi istniał folwark królewski z młynem o 2 kołach. W XVIII w. wieś należała do starostwa łąkorskiego. Ciekawostki krajoznawcze: pałac z 1910r. o cechach secesyjnych, otoczony parkiem z końca XIX wieku, w którym kilka drzew pomników przyrody (lipy drobnolistne i kasztanowiec). Nad jeziorem Łąkorz przy kanale prowadzącym do jeziora Partęczyny Wielkie znajdują się relikty nawodnej osady palowej (palafitu) z XIV wieku odkrytej przez Maxa Toppena w 70 – tych  latach XIX w. Jezioro Łąkorz posiada powierzchnię 162 ha i maksymalną głębokości 31 m.

105,0km Łąkorz – wieś. Wymieniona w 1414 roku jako spalona. W 1439 r. wielki mistrz krzyżacki Paweł von Russdorf nadał część wsi Hansowi von Kaszlo. W 1759 r. wieś była siedzibą starostwa łąkorskiego a starostą każdorazowo był właściciel majątku (wtedy był nim Tomasz Czapski). Ciekawostki krajoznawcze: kościół parafialny św. Mikołaja z XIV wieku; na wzgórzu murowany wiatrak – holender z końca XIX wieku oraz chaty wiejskie z XIX wieku. We wsi w jednej z zabytkowych chat mieści się prywatne regionalne muzeum.

115,0km Skarlin – wieś. Wymieniona w 1339 roku, którą posiadał rycerz Fryderyk ze Skarlina. W latach 1402 – 1438 należała do Krzyżaków w wójtostwie bratiańskim. W 1414 r. doznała strat wojennych m.in. został spalony kościół.. Ciekawostki krajoznawcze: gotycki kościół św. Bartłomieja z około 1330 roku; jezioro Skarlińskie  o powierzchni 300ha i maksymalnej głębokości 15,5m. Przy półwyspie Kuchnia relikty nawodnej osady palowej (palafitu) z XIV w.

119,0km Lekarty – wieś. Osada wymieniona w 1402 r. przez wójta bratiańskiego Henryka Marschalka jako opustoszała. W 1414 roku poniosła szkody wojenne, została spalona. W 1570 roku stanowiła własność królewską w starostwie bratiańskim, posiadała wtedy karczmę. Ciekawostki krajoznawcze: jezioro Lekarty o powierzchni 46ha oraz chaty z XIX wieku.

124,0km Nowy Dwór – wieś. W 1402 roku wieś czynszowa należąca do Zakonu w wójtostwie bratiańskim. W 1414 roku wieś poniosła szkody wojenne. W 1570 roku należała do króla w starostwie bratiańskim. Ciekawostki krajoznawcze: grodzisko owalne o wymiarach 30 x 40 m, późnośredniowieczne – zwane górą Pikówką

125,5km Chrośle – wieś. Sołtys Tileman Freyfald w 1340 roku otrzymał od Krzyżaków przywilej lokacyjny na wies. W 1437 roku należała do króla w starostwie bratiańskim. Od założenia do 1527 roku wieś należała do diecezji pomezańskiej. Ciekawostki krajoznawcze: cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku; w centrum kapliczka z 1 połowy XX wieku. 

130,0km Radomno – wieś. Lokowana w latach 1301 – 1331 przez komtura krajowego Siegharda von Schwarzburga. W 1316 r. został wymieniony pleban Piotr. W 1570 roku była własnością królewską z młynem wodnym majacym 1 koło oraz z karczmą. Ciekawostki krajoznawcze: kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusa z lat 1900 – 1906: dwór z końca XIX wieku z otaczającym go parkiem. Na wyspie jeziora Radomińskiego o powierzchni 115ha i maksymalnej głębokości 28 metrów, znajdują się wały wczesnośredniowiecznego grodziska funkcjonującego w XI – XII wieku.

Autor tekstu i zdjęć: Henryk Miłoszewski.    Wydawcą foldera jest Oddział Miejski PTTK im. Mariana Sydowa   w Toruniu, ul. Piekary 41, telefon 56/ 622-29-21.  Folder wydano w 2011r.                                                         Folder nr 29           Szlak zielony: Toruń – Golub-Dobrzyń – Brodnica – Radomno