Pałac w
Grubnie
- wzniesiony w I połowie
XIX wieku.
Usytuowany na rzucie prostokąta posiada w narożnikach
elewacji
frontowej 2 wieżyczki o stożkowych dachach krytych
łupkami.
Sam budynek jest dwukondygnacyjny, który przykrywa
czterospadowy
dach (dachówka). Elewacja frontowa pałacu liczy 11 osi
okiennych, a przed lico budynku wystaje murowana
weranda,
sięgająca pierwszego piętra. Sama bryła pałacu jest zwarta i ozdobiona
skromnymi opaskami okiennymi oraz
gzymsem
wieńczącym, który spiera się na
konsolach.
Pałac jest otoczony pięknym i malowniczym parkiem. Przed frontem pałacu,
na wąskich trawnikach rosną strzeliste
świerki,
od południowo-zachodniej strony dostępu bronią świerki,
żywotniki,
kilka
robinii
i
lipy.
Od północno-wschodniej strony pałacu rosną
jesiony
i
klony.
Zbocze skarpy, na której wznosi się pałac niczym średniowieczna forteca
obronna, porastają różnorodne krzewy,
wierzby płaczące
i rosnące u podnóża
jawory.
Wabcz-
Nazwa Wabcz po raz pierwszy pojawiła się w nadaniu
Konrada Mazowieckiego dla bpa Chrystiana z 1222 r. Dokument krzyżackiego
mistrza krajowego Meinharta z Qwerfurtu z 1288 r. ponawia lokację
wcześniej istniejącej wsi. Wspomina także o działającej karczmie,
wymienia przywileje mieszkańców oraz przytacza patronów nowego,
murowanego kościoła św. Bartłomieja i Annę. Wabcz w średniowieczu był
krzyżacką wsią czynszową należącą do starogrodzkiej komturii. Jeszcze w
trakcie wojny trzynastoletniej Rada Miasta Chełmna dwukrotnie ubiegała
się u Kazimierza Jagiellończyka o przyłączenie wsi do terytorium
Chełmna, ale aż do 1505 r. Wabcz pozostał królewszczyzną. W tymże roku
Aleksander Jagiellończyk przekazał wieś, podobnie jak wiele innych w
okolicy, biskupom chełmińskim, jednak w 1516 r. bp Jan Konopacki
wymienił ją z Howrekiem ze Smoląga za wieś Płowęż. Potomkowie Howreka
przybrali z czasem nazwisko Wabczyńscy, posługiwali się herbem Leliwa i
dzierżyli wieś do 1682 r. Anna Wabczyńska wniosła wieś w wianie do
rodziny Konojadzkich herbu Prawdzic, który do dziś jest widoczny na
mensach bocznych ołtarzy kościoła parafialnego. W 1728 r. Anna
Konojadzka wniosła pół wsi w wianie do rodziny Działowskich, a 50 lat
później ci ostatni posiadali już całą wieś. W 1848 r. Elżbieta
Działowska poślubiła Jakuba Wilkxyckiego z Ryńska i w tym samym roku go
pochowała. Włości po mężu puściła w dzierżawę, a sama mieszkała nadal w
Wabczu, powiększając nawet powierzchnię majątku. W 1874 r. majątek ten
wykupił Franciszek Kobylański z Kijewa, aby po 12 latach odsprzedać go
Kazimierzowi Ślaskiemu z Orłowa. Na początku lat 30-tych XX w. Ludwika
Ślaska poślubiła Tadeusza hr. Łosia, wtedy ppor. w 18 pułku Ułanów Pom.
w Grudziądzu. Na początku II wojny światowej niemiecki okupant usunął
oboje z Wabcza.
Kościół pw. Św. Bartłomieja i św. Anny.
Wiadomość o murowanej świątyni w Wabczu pochodzi z 1288 r. i z tego czasu
pochodzi jej główna część – korpus nawowy. Jeszcze w połowie XIV w. trwały prace
budowlane przy wieży i w prezbiterium. W 1706 r. za sprawą Anny Wabczyńskiej
została dobudowana kaplica św. Anny, a z końca XIX w. pochodzą wszystkie
sklepienia wewnątrz świątyni. Wnętrze obiektu jest w większości barokowe,
rokokowe i nowsze.
Materiał opracował
Zdzisław Grabowski.