Gniewkowo – miasteczko leżące na Kujawach około 20 km na pd. – zach. od Torunia. Jako wieś wzmiankowane w 1185 roku w nadaniu księcia mazowieckiego Leszka, który przekazał kaplicę gniewkowską kościołowi NMP i kanonikom kujawskim we Włocławku. Gniewkowo prawdopodobnie otrzymało prawa miejskie w okresie 1267 – 1271 z rąk księcia inowrocławskiego Siemomysła. Od około 1314 roku do około 1332 roku Gniewkowo było stolicą księstwa gniewkowskiego. W 1332 roku Gniewkowo zostało zdobyte i zniszczone przez Krzyżaków. Od 1378 roku zostało przekazane przez króla Ludwika Węgierskiego w lenno księciu Władysławowi Opolczykowi. W 1504 roku król Aleksander Jagiellończyk nadał miastu przywilej urządzania targów tygodniowych oraz trzech jarmarków rocznie. Gniewkowo zostało w 1507 roku zniszczone przez pożar, analogicznie było w 1582 roku, kiedy spłonęły 54 domy i 5 browarów. Po wojnach szwedzkich miasteczko zostało zniszczone i opustoszało. Od XVI – XVIII wieku miasto było siedzibą starostwa niegrodowego, które w połowie XVI wieku obejmowało Gniewkowo, folwark Gniewkowo, wieś i folwark Niemojewko oraz leżącą nad dzisiejszą Strugą Zieloną osadę młyńską  Jarki. W połowie XVIII wieku w obrębie starostwa znalazło się kilka nowoutworzonych wsi i osad tzw. olęderskich. W 1774 roku w miasteczku było  61 domów i 318 mieszkańców. Po I rozbiorze Gniewkowo zostało zagarnięte przez monarchię pruską. Pewien rozwój miasteczka obserwujemy po 1873 roku wskutek otwarcia linii kolejowej Poznań – Inowrocław – Toruń zbudowanej w latach 1871 – 72. Od 1879 roku Gniewkowo nosiło nazwę niemiecką Argenau. 17 stycznia 1920 roku mieszkańcy miasta uzyskali niepodległość.

Ciekawostki krajoznawcze: kościół parafialny śś. Mikołaja i Konstancji z XIV wieku, gotycki; dawny kościół ewangelicki z II połowy XIX w; d. synagoga z II połowy XIX w; ratusz miejski z 1908 roku; dworzec kolejowy z 1817 roku; wieża ciśnień z 1905 roku oraz 2 młyny parowe z końca XIX wieku.

                                                       Materiał opracował Henryk Miłoszewski.