Łojewo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Inowrocław nad jeziorem Szarlej. Wzmiankowana w 1193 roku jako własność norbertanek. W 1865 powstało tutaj pierwsze na Kujawach spółdzielcze koło rolnicze. Miejsce urodzenia Stanisława Przybyszewskiego (1868-1927).

Kobylniki – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim nad jeziorem Gopło, w powiecie inowrocławskim, w gminie Kruszwica. W Kobylnikach znajduje się zabytkowy pałac, pełniący funkcję hotelu, oraz stadnina koni.

Kruszwica – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, leży na Kujawach, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kruszwica. Miasto położone jest na Pojezierzu Gnieźnieńskim, na północnym brzegu jeziora Gopło, w miejscu wypływania z niego rzeki Noteci. Według danych UM z 1.01.2013 roku miasto miało 8 969 mieszkańców. W 2012 roku obchodziło jubileusz 590-lecia nadania praw miejskich. Kruszwica jest ważnym ośrodkiem gospodarczym, handlowym i kulturalnym regionu. Znajdują się tu zakłady przemysłu spożywczego. Ogromną rolę w życiu miasta odgrywa turystyka, związana z początkami polskiej państwowości. Legendy mówią o Popielu, którego zjadły myszy, ubogim Piaście Kołodzieju (protoplaście dynastii Piastów), a także o państwie królowej Goplany. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z neolitu – ok. 3900-1800 p.n.e., na ok. 500 rok p.n.e. datuje się gród na Ostrowie Rzępowskim (obecnie Półwysep Rzępowski). Osadnictwo na tym terenie było podyktowane żyznością gleb, bogactwami naturalnymi i dogodnym położeniem geograficznym. Rozwojowi Kruszwicy sprzyjało położenie na "szlaku bursztynowym" i na szlaku z Wielkopolski na Ruś. Szlak wodny prowadzący od Warty, poprzez jezioro Gopło do Wisły był dodatkowym atutem Kruszwicy. Kruszwica w tym czasie była niewielką osadą o charakterze otwartym. Najprawdopodobniej głównym grodem plemienia Goplan była silnie broniona osada w Mietlicy, położona ok. 20 km w kierunku południowym od Kruszwicy. W IX wieku plemię Goplan zostało włączone do państwa Polan. Dlatego w X i XI wieku Kruszwica stała się znaczącym ośrodkiem miejskim z grodem na wyspie, gdzie rezydowali polscy królowie i książęta.

Polanowice – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Kruszwica. Jak cały region nadgoplański, tak i okolice Polanowic, ze względu na żyzność ziem, bogactwa naturalne i dogodne położenie geograficzne, były predestynowane do intensywnego osadnictwa. Już w połowie okresu atlantyckiego na omawiany obszar przybyły pierwsze neolityczne społeczności rolnicze, reprezentowane przez ludność ceramiki wstęgowej. W późniejszych okresach młodszej epoki kamienia, dolina Śmierni (obecnie kanałek biegnący obok cmentarza w Polanowicach), zamieszkiwana była przez ludność kultury pucharów lejkowatych oraz amfor kulistych. Lata 2700-2600 p.n.e. stanowiły optimum klimatyczne regionu. We wczesnym średniowieczu (VII-VIII wiek n.e.) w dolinie Śmierni formowały się struktury plemienne, a później państwowe, mające swoje centrum w pobliskiej Kruszwicy. Pierwsza wzmianka pisana pochodzi z 1123, według której omawiany teren wchodzi w skład diecezji kujawskiej.

W XII wieku następuje komasacja Polanowic w dużą wieś.

Kościół pw. św. Marka Ewangelisty w Polanowicach Późnoklasycystyczny kościół św. Marka (dawniej św. Klemensa) z 1838 r. z wyposażeniem z połowy XIX wieku.

Szkoła Podstawowa im. Janusza Kusocińskiego w Polanowicach

Klasycystyczna plebania z 1. połowy XIX w.

Eklektyczny pałac z przełomu XIX i XX stulecia, który otacza park krajobrazowy o urozmaiconym gatunkowo drzewostanie.

Murowana oficyna z 1. połowy XIX wieku.

Strzelno– miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Strzelno. Leży 18 km na południe od Inowrocławia. Powstanie miasta związane jest z osobą Piotra Włostowica, wojewody Bolesława Krzywoustego. Uważany jest on za fundatora kościoła św. Krzyża. W latach 80. XII wieku w ówczesnej wsi Strzelno założony został klasztor sióstr norbertanek. Kościół klasztorny nosił początkowo nazwę kościoła św. Trójcy, w latach późniejszych wezwanie zostało rozszerzone na św. Trójcy i NMP. Prawa miejskie Strzelno uzyskało w 1231 r. Podczas rozbiorów miasto znajdowało się pod panowaniem pruskim. Do 1874 istniało pod nazwą „Strzelno”, po czym zniemczone na niem. „Strelno” (1875-1920). Wyzwolone zostało podczas powstania wielkopolskiego 2 stycznia 1919. W 1901 roku wybudowano w Strzelnie gazownię, działającą do lat 60. XX wieku. Podczas II wojny światowej dochodziło do masowych aresztowań w Strzelnie. Niemcy likwidowali miejscową inteligencję. W czasach II Rzeczypospolitej Strzelno było miastem powiatowym. Z tego okresu pochodzi również działający do dziś Szpital Rejonowy. Z początku XX wieku pochodzi większość kamienic w centrum.

Zabytki

Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny, Rotunda św. Prokopa, kamienice na rynku.

                                                              Materiał opracował Zdzisław Grabowski.