Jeleniec - występował pod nazwami: Gelencz (1222), Gelen (1438), Ielenicz (1511/1512), Jeleniecz (1570), Ieleniec (1667-1672) Gelens (1866). Na obszarze wsi już w wczesnym średniowieczu na wyspie znajdowała się osada. Pierwsza wzmianka w źródle pisanym o miejscowości pochodzi z 1222. U schyłku XII wieku wieś należała do wojewody mazowieckiego Żyry. W 1222 Konrad I Mazowiecki przekazał wieś do biskupa Chrystiana. Po wprowadzeniu Krzyżaków na tereny Ziemi Chełmińskiej, Jeleniec przeszedł do rąk zakonu. W latach 1423-1424 wieś była podzielona na kilka własności rycerskich. Właściciele byli zobowiązani do służby wojskowej w zbroi lekkiej. Właścicielami byli: Hermann Witte (12 łanów, dwie służby), Meynke (6 łanów, jedna służba), Tomasz (6 łanów, 1 służba). W 1438 roku czynsz wolnych mieszkańców na rzecz zakonu krzyżackiego wynosił: Hermann Witte: 1 wiardunek i 12 korców zboża czworakiego, Henryk: 16 szkoljcy i po 7 korców czworakiego zboża. Około 1570 roku Jeleniec został podzielony pomiędzy dwoma mieszkańcami: Macieja Leskiego oraz Krzysztofa Zegartowicza. W latach 1717-1804 Jeleniec należał do rodziny Trebnitz, a od 1804 roku do rodziny Goddens. Pierwszy imienny spis ludności w miejscowości nastąpił w 1773. Wieś liczyła wówczas 78 mieszkańców (wśród nich: hrabia Trebnitz, Paweł Dąbkowski, Piotr Mroczkowski, karczmarz Mateusz Nowicki, kowal Peter Ess, Kuczkowska). W 1868 roku Jeleniec liczył 2125 morgów powierzchni, 18 budynków (w tym 8 mieszkalnych), 142 mieszkańców (115 katolików i 27 ewangelików). W okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej właścicielami majątku w Jeleńcu była rodzina Winter. Po II wojnie światowej ziemię przejął Skarb Państwa. W Jeleńcu znajduje się pałac neogotycki zbudowany w 3. ćwierci XIX w., remontowany w roku 1955 (strona północna) i 1968 roku (wewnątrz), piętrowy, z wyższym, trójbocznym ryzalitem frontowym i wieżą od północy.

Storlus - Pierwsze informacje o Storlusie pochodzą z 1255 roku. W dokumentach wieś występowała pod nazwami Storloes (1255 i 1409), Stulitz (ok. 1400), Sturluz, Storschewal, Starczewald, Storlusz (1570). W miejscowości wieś występowała do komturstwa starogrodzkiego. W średniowieczu wybudowano niewielki gród na wyspie położonej na jeziorze Jeleniec. Podstawa grodziska ma kształt eliptyczny, szeroki na ok. 75 m i długi na ok. 105 m. Właścicielami Storlusa byli: Jan Niemojewski (1570), rodzina Orłowskich (1606), Michał Orłowski (1667), Nostitz-Jackowski (1759), Chlebowski (1783), Bajerski (1790). Około połowy XIX wieku w Storlusie powstał dwór o cechach neoklasycystycznych i neogotyckich. Prawdopodobnie budynek powstał na fundamencie starszej budowli pochodzącego z I ćwierćwiecza XIX wieku. Dwór rozbudowano około 1891 roku, gdzie dobudowano kaplicę, rozbudowano piętro oraz dodano trójkondygnacyjną wieżę od strony północnej. W latach 1945-1949 w pałacu mieścił się dom spokojnej starości. Później pałac przeszedł do rąk Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Wichorzu, a po 1975 do Zakładów Rolnych w Papowie Biskupim.

Papowo Biskupie - Pierwsza wzmianka o miejscowości pojawiła się 5 sierpnia 1222 r. Wcześniej była znana pod nazwami: Papouo (1222). Pierwsza wzmianka o miejscowości dotyczy przekazania jej przez biskupa płockiego Gedko biskupowi Chrystianowi. W latach 1466-1505 Królewszczyzna królów polski, a następnie darowana przez króla Aleksandra Jagiellończyka biskupom chełmińskim. Własnością kościelną miejscowość przestała być w 1773 roku.

Gotycki kościół - Zbudowany pod koniec XIV wieku. W roku 1768 została dobudowana kaplica św. Huberta, która ufundował Jakub Zalewski, właściciel Zakrzewa. W tym czasie powstała też być może dolna część wieży. Górna część została dobudowana w 1841 roku.

Zamek krzyżacki - Zamek krzyżacki zbudowany pomiędzy w latach 1280-1300, obecnie w ruinie. Zamek był wybudowany z głazów narzutowych oraz granitu.

 

Lipienek -Zamek krzyżacki w ruinie, wzniesiony przypuszczalnie w latach 1300–1330. Zamek wzniesiono na długim półwyspie wchodzącym daleko w jezioro.  w latach 1285-1334 roku była to główna siedziba komtura ziemi chełmińskiej, a po likwidacji tej komturii była to siedziba wójta krzyżackiego o nadzwyczajnych uprawnieniach, ponieważ podległego bezpośrednio tylko wielkiemu mistrzowi w Malborku. W 1291 roku wydano tu przywilej lokacyjny dla miasta Grudziądza. Zamek był na tyle silny, że jesienią 1330 roku nie był w stanie go zdobyć król Władysław Łokietek mimo wsparcia wojsk węgierskich i litewskich, w związku z czym 18 października król zawarł tu rozejm z Krzyżakami. W 1410 roku zamek zajęły wojska Władysława Jagiełły. W 1411 roku Krzyżacy pojmali na zamku wspierającego Polskę rycerza Mikołaja z Ryńska, którego następnie ścięli na rynku w Grudziądzu. Od II pokoju toruńskiego z 1466 roku przyłączony do Polski i od tego czasu była to siedziba polskich starostów z rodu Kostków i osób z nim spokrewnionych aż do 1655 roku. Ostatnim starostą z rodu był Stanisław Franciszek Kostka. Po nim starostwo przejął z dniem 16 września 1655 r. Albrecht Czerski. Zabudowania zostały częściowo zniszczone w czasie wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku, a po I rozbiorze Polski w 1772 r. rozebrane w większości przez Prusaków.

 

                                                                           Opracował: Zdzisław Grabowski.