- Uczestnicy dojechali do Lubicza Górnego autobusem MZK. Dzisiejsza wycieczka ze względu na miejscowość Lubicz wg. koncepcji prowadzącej, Hanny Czech doskonale wpisuje się do ustanowionej przez PTTK odznaki „Na szlakach niepodległości” w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów.

Lubicz – wieś wzmiankowana w 1292 r. (Lubesch) w dokumencie księżnej Salomei, która zezwoliła Krzyżakom na użytkowanie młyna lubickiego na rz. Drwęcy. W 1457 r. król polski Kazimierz Jagiellończyk nadał wieś miastu Toruniowi. W średniowiecznym Lubiczu istniały: cegielnia, folusz oraz miedziennica. W XVIII w. Lubicz pełnił rolę zaplecza przemysłowego Torunia, znajdowały się tam m.in. młyny zbożowe, tartak, folusze, garbarnie, papiernie oraz kuźnica miedzi. Rozwojowi miejscowości sprzyjały: bliskie położenie od Torunia oraz spławna rzeka Drwęca. W końcu XVII w. Torunianie pobudowali na rzece śluzę oraz zaczęli pobierać opłaty od przepuszczanych statków kupieckich, czym narazili się okolicznej szlachcie dobrzyńskiej, która żądała zniesienia śluzy. Ciekawym się wyda fakt, że słynna lubicka papiernia wymieniona była po raz pierwszy w 1687 r.. Została zbudowana w latach 1680-85 i była przez Toruń wydzierżawiana. Pierwszym znanym papiernikiem był wymieniony w 1693 r. niejaki Martin Masconi. W 1734 r. wojska polskie wierne królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu przy próbie zdobycia Torunia, dodatkowo spaliły zaplecze przemysłowe w Lubiczu w tym papiernię, śluzy oraz młyny. W 1802 r. oraz w 1829 r. papiernia ponownie spłonęła i nie odbudowano jej.

Rozdział miejscowości i nazw na Lubicz Dolny i Lubicz Górny nastąpił prawdopodobnie w czasach Królestwa Polskiego a umocniony został ostatecznie w okresie zaborów.
Zabór w 1772 r. części Prus Królewskich przez państwo pruskie i wytyczona po Drwęcy granica, podzieliła osadę. Część prawobrzeżna została włączona do zaboru pruskiego, wchodząc w skład utworzonego w 1818 r. powiatu toruńskiego.
Część lewobrzeżna znalazła się w Królestwie Polskim, pod zaborem rosyjskim – w powiecie lipnowskim. Poza krótkim okresem Księstwa Warszawskiego w latach 1807-15 aż po 1919 r. wieś znajdowała się w dwóch różnych pod względem gospodarczym systemach, co nie pozostało bez wpływu zarówno na rozwój przestrzenny, jak i charakter zabudowy obu jej części.

W okresie I wojny światowej został uruchomiona linia kolejki wąskotorowej, prowadząca z Lubicza przez Lipno do Sierpca, którą w 1936 r. oddano już jako normalnotorową. W Lubiczu znajduje się kościół p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika wzniesiony w 1933 r., oprócz niego wybudowana jest nowa świątynia a obok komisariatu policji znajduje się przebudowana kaplica z XIX w.

 

- Uczestnicy pod przewodnictwem Kol. Hanny Czech rozpoczęli wycieczkę od obejrzenia zabudowy o charakterze małomiasteczkowym i ciekawych obiektów Lubicza Górnego (zabór rosyjski). Pierwszym obiektem był spichlerz rosyjski z czerwonej cegły, kolejnymi: nieczynna kaplica neogotycka św. Wacława z dobudówką która była komorą celną i miejsca gdzie w czasach zaboru stała izba rewizyjna do sprawdzania towarów i zwierząt (obecnie wybieg dla lam i innych zwierząt).

- Grupa mostem przekracza Drwęcę, rzekę graniczną której cz. prawobrzeżna leżała w zaborze pruskim a cz. lewobrzeżna w zaborze rosyjskim. Stan taki utrzymywał się do 1919 r. gdy znalazły się w Polsce, z tym że aż do 1938 r. leżały one w różnych województwach. Ze względu na odrębną historię, różną sytuację gospodarczą, istnienie odrębnych sołectw uznaje się, iż są dwie wsie.
Na przestrzeni wieków, olbrzymią rolę dla znaczenia Lubicza odgrywało położenie nad rzeką Drwęcą. To ona stanowiła koło napędowe przemysłu oraz doprowadziła handel na ziemiach chełmińskich do rozkwitu. Lubicz od zawsze funkcjonował dzięki, i w zgodzie z rzeką.
- Zwiedzanie Lubicza Dolnego (zabór pruski) grupa rozpoczęła od budynku pruskiej komory celnej, późniejszej poczty itd., kolejnym miejscem była rampa, pozostałość po kolejce wąskotorowej. Następnie grupa podeszła do zespołu młynów PZZ „Lubicz” (magazyn zbożowy młyński, kaszarnia jęczmienna, łuszczarnia grochu itd.). Zespół budynków został wybudowany ok. 1970 r., do 1998 r. zakład przerabiał jęczmień i groch na potrzeby wojska. Po tym czasie, do marca 2002 r. czynny był już tylko młyn pszenny. Po wspólnej fotce przy willi dyrektora (z 1909-10 r.) grupa udała się w kierunku zabudowań. Zobaczyliśmy budynek d. dworca kolejowego, d. dom naczelnika urzędu celnego, cmentarz ewangelicki, d. remizę straży pożarnej  i stary dzwon na szkole.

- Ostatnią częścią wycieczki był standardowy przemarsz grupy z Lubicza Dolnego, pod wiaduktem kolejowym i przez Strugę Lubicką (Wilczą Strugę), Małgorzatowo, wiaduktem nad autostradą i lasami leśnictwa Bielawy do toruńskiego osiedla Na Skarpie.

 

                                                                                    Opracował: Tadeusz Perlik.