-W słoneczni i chłodny ranek udajemy się ścieżką rowerową i po prawej mijamy dawny Zajazd Ułański - dawniej ostatnią karczmę przed miastem, przy której mieściła się pocztowa stacja dyliżansowa. Przy drodze do Stolna na wzgórzu wznosi się neogotycki kościół św. Andrzeja Boboli z 1911r.pierwotnie ewangelicki. Po drodze mijamy drewnianą ,otynkowaną chatę mennonicką o konstrukcji zrębowej z I poł. XIX w. Następnie wędrujemy wzdłuż Kanału Głównego i przez mostek dalej drogą polną wędrujemy do miejscowości Szynych.

Szynych - wieś wzmiankowana już w XIV w. W I połowie XVII w. zasiedlona przez osadników olęderskich (mennonitów) A. Załuskiego. Fakt ten upamiętnia płyta z herbem Chełmna zamieszczona  nad wejście kościoła. Na uwagę zasługuje dekoracja sklepień z 1764r. W prezbiterium scena adoracji Trójcy Świętej przez chór świętych, zaś w nawie głównej personifikacja wiary i symboliczne przedstawienie niebezpieczeństw morskich. Ołtarz główny i boczne rokokowe. Przy wschodniej- zewnętrznej ścianie kościoła  znajduje się płyta z czarnego marmuru upamiętniająca epizod  z historii Prus i miejscowej społeczności, większość  tu stanowili mennonici, którzy nie uznawali służby wojskowej. W 1806r. za rządów  króla  F. Wilhelma III Rząd Prus  chciał powołać mennonitów pod broń, ale Ci wykupili się wpłacając na potrzeby wojenne 33 000 talarów. Ten fakt upamiętnia  wystawiony w 1911r.obelisk.

Plebania murowana  z 1900r. Chata mennonicka o konstrukcji wieńcowej z początku XIX w. Tu zrobiliśmy postój na odpoczynek i posiłek.

Sosnówka - mijamy zmodernizowaną drewnianą chatę mennonicką z XIX w., dawną szkołę ewangelicką, cmentarz mennonicki założony w 1690r.oraz dwór murowany z cegły mennonicki otynkowany z XIX/XX w.

Przed wsią Podwiesk skręcamy w lewo i ponownie przechodzimy nad meandrującym Kanałem Głównym i po chwili dochodzimy do wsi Łunawy Wielkie. We wsi znajduje się kilka obiektów  o wartości kulturowej:

- neoromański kościół pw. Wniebowzięcia NMP do 1945r.ewangelicki zbudowany w 1855r.

-plebania murowana z 1880r. dawna .pastorówka

- zajazd

- dwór drewniany z 1820r

- mleczarnia murowana z 1900r

-cmentarz mennonicki z II poł. XVIII w.

- kuźnia z pocz. XX w.

- młyn murowany z ok.1900r.obecnie budynek mieszkalny- ścieżka edukacyjna z wodospadem

Po odpoczynku i posiłku  wyruszyliśmy na trasę. Na skrzyżowaniu do Paparzyna  znajduje się krzyż  i głaz z tablicą 3 pomordowanych mieszkańcom i 2 żołnierzom  z 1939 r. Dalsza trasa wiodła stromy 1,8.km podejściem pod krawędź wysoczyzny Chełmińskiej do Gogolina. Znajduje się tu punkt widokowy na Kotlinę Grudziądzką. W dole  charakterystyczny dla osadników holenderskich ,szachulcowy układ pastwisk i pól uprawnych, poprzedzielanych wierzbami. Widać stąd zabudowania wsi Szynych.

Strome zejście z wysoczyzny do wsi Sztynwag. Po lewej stronie  mijamy drewnianą  chatę mennonicką o konstrukcji zrębowej z ok.1800r.obecnie użytkowaną jako kurnik, po prawej stronie dawną szkołę ewangelicką obecnie przedszkole oraz współczesną kaplicę MB. Różańcowej.

 

                                                                  Materiał opracował Rajmund Czechowski.