- Grupa uczestników WR spotkała się na pętli autobusowej MZK przy ul. Szubińskiej. Wycieczkę rozpoczęliśmy od przemarszu lasem na cmentarz jeńców wojennych – ofiar niemieckiego obozu (Stalagu XX A Thorn oraz Stalagu XX C – obozu dla żołnierzy i podoficerów).

Cmentarz zmarłych i zamordowanych jeńców głównie radzieckich znajduje się w lesie między Glinkami a Wielką Nieszawką, w pobliżu rozwidlenia dróg Toruń - Inowrocław i Toruń Bydgoszcz.

Na cmentarzu spoczywa 14 219 jeńców radzieckich w mogiłach zbiorowych i indywidualnych. Anonimowe groby (informacje o pochowanych znajdują się w urzędzie w Wielkiej Nieszawce) mają postać wydzielonych kwater, każda z niewielkim kamieniem pamiątkowym z namalowaną czerwoną gwiazdą. W centralnym punkcie cmentarza znajduje się tablica z napisem:

 POLEGŁYM OFIAROM FASZYZMU. W latach PRL został on uporządkowany, a ku czci jeńców radzieckich postawiony 22.11.1969 r. pomnik, dzieło toruńskich artystów Witolda Marciniaka i Leszka Popielewskiego. Składa się on z dziesięciometrowej kolumny z płaskorzeźbą sierpa i młota oraz z niższego postumentu, na którym wyrzeźbiono dwie leżące postacie zamęczonych na śmierć jeńców. Cmentarz zastaliśmy zadbany (wykoszona trawa, pomniki na grobach ofiar odmalowane).

- Po wysłuchaniu informacji udzielonej przez prowadzącego oraz chwili zadumy udaliśmy się z cmentarza do pomnika a następnie grupa po przekroczeniu szosy bydgoskiej i wejściu na szlak czarny doszła do stacji wodociągowej.

Wodociągi Toruńskie – Stacja Uzdatniania Wody „Mała Nieszawka” – na obrzeżu Torunia a właściwie w Małej Nieszawce znajduje się największa stacja wody głębinowej w Toruniu.

W 1957 r. wywiercono tu 23 studnie głębinowe (od 16,7m do 27 m głębokości), umieszczono w nich pompy głębinowe AX i BX oraz filtry siatkowe). W kolejnym etapie woda uzdatniana jest w procesie filtracji ciśnieniowej i dezynfekcji podchlorynem sodu, przy pomocy piętrowych filtrów wysokich na ponad 4 m, w których wytrącane są związki żelaza i manganu. Następnie woda tłoczona jest najpierw do zbiornika wyrównawczego i dalej bezpośrednio już do miejskiej sieci wodociągowej.

W 2009 r. dokonano modernizacji stacji (za 10 mln zł.), zbiornika wyrównawczego o pojemności 5,5 tys. m3 wody, odnowiono przepompownię II stopnia pomp.

- Po obejrzeniu zza płotu stacji uzdatniania wody pomaszerowaliśmy do wsi Mała Nieszawka, gdzie zatrzymaliśmy się przy sklepie na coś dla ochłody – przeważały lody.

Dalsza część trasy wiodła przez wieś, ul. Krętą i dalej wśród pól aż do wału wiślanego, gdzie zrobiliśmy dłuższy odpoczynek. Pogoda zaczęła się jednak psuć, nadciągają chmury, słychać odgłosy dalekiej burzy. Zbieramy się i zarośniętym wałem kontynuujemy przemarsz do Fortu X.

Fortu X - Bateria Nadbrzeżna – pośredni fort w formie schronu piechoty położony przy ul. Przy Grobli. (niem. Batterie Grünthalmühte). Fort został wzniesiony w latach 1889-92 w celu kontroli doliny Wisły, linii kolejowej do Bydgoszczy i Solca Kujawskiego. Jest to ziemna bateria z sześcioma stanowiskami artyleryjskimi dla dział kalibru 12 cm z ceglanym dziesięciokomorowym schronem dla ich 80-osobowej załogi oraz wałem ziemnym. Bateria została otoczona fosą na 3/8 obwodu. Jako jedyny fort zespołu nie otrzymał ani jednej wieżyczki obserwacyjnej piechoty.

- Aktualnie teren fortu został odkrzaczony przez co dzieło dobrze zachowane jest czytelne.

Po obejrzeniu fortu dalej maszerujemy już drogę przy zarośniętym wale wiślanym (bo wysoka trawa dała się nam już dobrze we znaki). Pogoda psuje się coraz bardziej, zaczyna padać deszcz i grzmi coraz bardziej. Na wysokości „krowiego mostu’ zmuszeni jesteśmy wejść z powrotem na wał i szybko maszerujemy w stronę mostu drogowego (jest on w remoncie, a przyległy teren jest placem budowy). Już w deszczu docieramy na Plac Armii Krajowej gdzie kończymy dzisiejszą wędrówkę.

                                                                                        Opracował: Tadeusz Perlik.