7 grudnia 2022r. - XXI wycieczka piesza z cyklu „60+ z PTTK”.

     Naszym celem była wędrówka z biegiem Strugi Toruńskiej od Młynów Richtera do ujścia do Wisły przy Woli Zamkowej.

Po raz trzeci zawitaliśmy na przedmieście Mokre. Spotkaliśmy się przy dworcu kolejowym Toruń Wsch. i poszliśmy w kierunku Młynów Toruńskich.

Młyny Rychtera lub inaczej Młyny Toruńskie powstawały od roku 1881 do lat 40-tych XX wieku. Do czasu zamknięcia w 1989 r., był to jeden z największych parowych młynów zbożowych na Pomorzu, o łącznej powierzchni 10 606 m2 i kubaturze 44 828 m3. Pierwszy obiekt postawił Gustav Regitz, jednak szybko zbankrutował i na części tych gruntów inny toruński przedsiębiorca, Gustav Gerson, pobudował młyn parowy. Miejsce przez niego zakupione było idealnym pod tego typu inwestycję, ponieważ posiadało rzeczkę, której wody mogły napędzać koło młyńskie i bocznicę kolejową dworca Toruń – Mokre (obecnie Toruń Wschodni). Konstrukcję oparto na planie litery „L” i połączono z budynkiem kotła. Nieopodal wyznaczono obszar na skład węgla i stajnie, a od strony ul. Kościuszki wzniesiono dom ogrodowy z budynkiem gospodarczym i stajnią.

Z początkiem XX wieku do południowej ściany młyna dostawiono spichlerze, które zaprojektował E. Hoffmann. Dopiero warszawiak, Leopold Richter, odkupił i rozwinął prace remontowe młynów. W 1941 roku część budynku spłonęła, jego renowacją zajęli się Niemcy. Powstała wówczas charakterystyczna bryła nawiązującą do toruńskiego gotyku.

W 1967 roku na ścianie budynku (od strony ul. Kościuszki) został odsłonięty pomnik martyrologii młynarzy, składający się z 2 tablic oraz znicza w formie koła młyńskiego. Ten monument został poświęcony zamordowanym przez hitlerowców pracownikom młyna, których podejrzewano o udział w sabotażu Polskiej Armii Powstania z 1941 roku.

Na początku lat 2000. obiekt opustoszał, a w latach 2012 - 2014 został wyremontowany i przeznaczony na cele kulturalne.

            Dalej ruszyliśmy z biegiem Strugi Toruńskiej w kierunku Kaszownika. W niektórych miejscach szliśmy w pobliżu brzegów rzeczki, w innych oddalaliśmy się od niej. W kilku miejscach struga nie była widoczna, ponieważ płynęła pod ulicami.

Struga Toruńska - wypływa z jeziora Wieldządz niedaleko Radzynia Chełmińskiego. Należy do zlewni wód Wisły, posiada całkowitą długość 51 km. Nad strugą zostało ulokowanych szereg miejscowości: Płużnica, Zajączkowo, Węgorzyn, Kiełbasin, Gostkowo, Lipniczki i Grębocin. W tej ostatniej miejscowości w XIII wieku, podczas zakładania miasta Torunia, Krzyżacy przekopali strugę i dokonali rozdziału wód Strugi Toruńskiej. Część skierowali wykonanym przez siebie sztucznym kanałem do Torunia. Doprowadzona w ten sposób woda do miasta zasilała miejskie fosy, dwa stawy oraz napędzała młyny wodne. Druga część wód Strugi Toruńskiej płynęła swym pierwotnym korytem przez Bielawy uchodząc pod Lubiczem do rzeki Drwęcy. Od jazu w Grębocinie struga prowadzi wody przez Rubinkowo  i  Mokre do stawu miejskiego o nazwie Kaszownik.

Kaszownik - w średniowieczu były tam dwa stawy Górny i Dolny, nad którymi zlokalizowano miejski ośrodek przemysłowy. Był  tam młyn kaszowy, który na początku XVI wieku został przebudowany na młyn prochowy. Obok  znajdowały się młyn słodowy, kuźnie miedziowe i spiżu oraz młyny garbarskie. Na początku XVIII wieku oba stawy połączono. W 1. połowie XIX wieku wody Strugi Toruńskiej napędzały maszyny Odlewni i Fabryki Maszyn Drewitza, usytuowanej w miejscu dzisiejszego dworca PKS. W latach 60-tych XX wieku część Kaszownika zasypano tworząc ogródki działkowe.

 Od ujścia Strugi Toruńskiej z Kaszownika  jej koryto jest skanalizowane i przebiega pod toruńskimi ulicami. Ruszyliśmy w kierunku ul. Uniwersyteckiej. Znajduje się tam pomnik przyrody - skupisko dwóch leszczyn tureckich o obwodach pni 178 cm i 190 cm, wysokość 15 metrów, data ustanowienia - 2014r. W rejonie ul. Uniwersyteckiej (przy przystanku tramwajowym) struga rozgałęzia się w dwóch kierunkach. My poszliśmy odgałęzieniem prowadzącym na Plac Podominikański, następnie wzdłuż ul. Strumykowej oraz Przedzamcze, do ujścia do Wisły w okolicy bramy przy ul. Wola Zamkowa. Na tym odcinku wody Strugi Toruńskiej napędzały 3 młyny: garbarski (mielono w nim korę dębową do celów garbarskich), Górny zamkowy – ob. Hotel „1231” ze śladami na murze po kole młyńskim oraz Dolny zamkowy, istniejący od lat 20-tych XV do lat 60-tych XX wieku.

Tutaj zakończyliśmy naszą wycieczkę. Przeszliśmy 5 km.

Następna wyprawa 14 grudnia 2022r. Spotykamy się o godz. 9.30 na przystanku tramwajowym przy ul. Uniwersyteckiej.  Nasz cel to Nowe Miasto i jego zabudowa.

Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK

Julita Bąkowska.

ZAPRASZAMY!!!

Relację przygotowała:

Teresa Karasiewicz - przewodnicząca Komisji Turystyki Pieszej OM PTTK