12 kwietnia 2023r. - XXXVII Wycieczka piesza z cyklu „60+z PTTK”
37 wycieczka piesza z cyklu „60+ z PTTK” przebiegła pod hasłem „Willa mistrza Kazimierza”. Spotkaliśmy się u zbiegu ulic Legionów oraz Żwirki i Wigury, przy rondzie Kazimierza Ulatowskiego. Ulatowski (1884-1975) był architektem i historykiem architektury. W 1925 roku przeprowadził się do Torunia, gdzie był pracownikiem magistratu, najpierw jako radca budownictwa, a potem jako naczelnik Wydziału Kultury i Oświaty Zarządu Torunia. To dzięki niemu Toruń, który na początku XX wieku był wielkimi pruskimi koszarami z czerwonej cegły, w okresie międzywojennym pod względem architektonicznym, zamienił się w jedno z najnowocześniejszych polskich miast.
Po wykonaniu pamiątkowego zdjęcia oraz wręczeniu znaczków z logo PTTK ruszyliśmy (starym fragmentem ulicy Wybickiego) do kościoła Chrystusa Króla.
Kościół Chrystusa Króla - powstał w latach 1929-1930, wg projektu Kazimierza Ulatowskiego. Bezpośrednią inspirację stanowiła architektura klasyczna - rzymski Panteon: rotunda nakryta kopułą i poprzedzona portykiem. Kościół zbudowany jest na planie koła z obszerną kopułą zwieńczoną płaską latarnią z górującą kulą i krzyżem. Ścianę frontonu zdobi płaskorzeźba Chrystusa Króla stojącego na kuli ziemskiej, autorstwa Ignacego Zelka, znanego rzeźbiarza działającego w Toruniu. Jednoprzestrzenne wnętrze otoczono 16 masywnymi kolumnami doryckimi, na których spoczywa kopuła, ozdobiona ostrosłupowymi kasetonami na wzór Panteonu. W 1935 roku zainstalowano organy Sauera (Wilhelm Sauer - niemiecki organmistrz). Z okresu międzywojennego pochodzą również stacje drogi krzyżowej, wykonane według projektu Ignacego Zelka. Do szczególnie interesujących elementów należy też cykl witraży.
Informacje na temat kościoła zostały uzupełnione przez Halinkę i Wiesię. Dziękujemy!!!
Ulicą Wojska Polskiego oraz wzdłuż Strugi Toruńskiej udaliśmy się w kierunku Pałacu Zdrowia (Ubezpieczalnia Społeczna).
W dwudziestoleciu międzywojennym Toruń przypominał jeden wielki plac budowy. Budowa Pałacu Zdrowia rozpoczęła się we wrześniu 1928 roku, a zakończyła rok później. Architektem został naczelnik Wydziału Budowlanego toruńskiego magistratu Kazimierz Ulatowski. Pałac Zdrowia, jedną z największych realizacji architektonicznych ówczesnego Torunia, zaprojektował od początku do końca, skupiając sporo uwagi na wystroju wnętrz. W gmachu leczono wszystkie infekcje i schorzenia, z wyjątkiem poważnych chorób zakaźnych: był więc dentysta, okulista i laryngolog; leczono gruźlicę, choroby wewnętrzne i weneryczne syfy; ponadto w budynku znajdował się Zakład Przyrodoleczniczy. Na drugim piętrze przewidziano nawet czteropokojowe mieszkanie dla dyrektora placówki, ale ostatecznie lokal przypadł organizacji „Matka i Dziecko”. Pałac Zdrowia miał też pełnić rolę swego rodzaju łaźni miejskiej, w której każdy – za drobną opłatą – mógł się wykąpać.
Budynek przy Uniwersyteckiej stoi na niewielkim wzniesieniu. Kiedyś było to przedpole fortyfikacji staromiejskich, dziś to tylko rubieże Starego Miasta, od wielu dziesięcioleci pozbawione właściwości obronnych. Twierdza Toruń ustąpiła miejsca pewnie jednej z najbardziej okazałych przychodni w Polsce. Ulatowski, projektując również środek Pałacu Zdrowia, dopracował go w najdrobniejszych szczegółach. Mamy więc wiele elementów o znaczeniu symbolicznym – odwołującym się do działalności, jakiej gmach był od początku przeznaczony. Nad głównym wejściem płaskorzeźba wykonana przez Ignacego Zelka, przedstawia anioła pojącego spragnionych: mężczyznę, kobietę, starca i dziecko. To wyraźna alegoria, mówiąca, że w Pałacu Zdrowia każdy potrzebujący uzyska pomoc. W głównym hallu na wprost drzwi, widać maszkarona zwieńczającego niedziałającą dziś fontannę. Oryginalny wodotrysk miał symbolizować źródło życia. Warto zwrócić uwagę na trzy witraże – pierwszy z symbolem farmacji, drugi przedstawia scenkę pierwszej pomocy, trzeci – lekarza opatrującego rannych. Na koniec sufitowa płaskorzeźba – to kolejny symbol tego miejsca. Słońce w Pałacu Zdrowia należy odczytywać jako odrodzenie, regenerację, czyli wyleczenie.
Gmach ubezpieczalni, jak na tamte czasy, był budynkiem ogromnym, zaprojektowanym na kształt litery U, dwupiętrowy, z wewnętrznym dziedzińcem, w latach ’30 przestrzeni tu na pewno nie brakowało. Jednak Toruń w kilka dekad po wojnie mocno się rozrósł, powstały nowe dzielnice, przybyło mieszkańców, a w Pałacu Zdrowia zaczęło robić się ciasno. Dlatego też, w latach ’90 zapadła decyzja o dobudowaniu nowego gmachu na tyłach starego. W 1996 roku oddano do użytku nową część. Obie zostały ze sobą połączone nadziemnym łącznikiem. Obecnie w dwóch budynkach znajduje się 20 różnych poradni, 3 pracownie (RTG, USG, endoskopowa) i ośrodek rehabilitacji.
Pozostało nam jeszcze jedno miejsce do obejrzenia, związane z tematem dzisiejszej wycieczki - willa mistrza Kazimierza.
Swoją willę przy Legionów (wówczas pod numerem 2) Ulatowski zaprojektował sam. Żona architekta, Jadwiga złożyła niezbędne dokumenty w Magistracie w maju 1929 roku, a sześć miesięcy później budynek był ukończony. Działka, na której postawiono willę miała niewielkie wzniesienie, ale Ulatowski zamiast je zniwelować, wykorzystał przy projektowaniu posiadłości. Dzięki temu powstała villa suburbana – podmiejska rezydencja w stylu włoskim z trzema kondygnacjami od strony południowej i dwiema od północnej. Ukształtowanie terenu wpłynęło także na wygląd ogromnego ogrodu. Pierwotnie, tworzyły go wielopoziomowe imponujące tarasy. Na terenie ogrodu mieściła się także pergola, oczko wodne oraz palmiarnia. Pracownia architekta znajdowała się w przyziemiu. Willa została wpisana do gminnej ewidencji zabytków.
Tutaj zakończyliśmy 37 wycieczkę „60+ z PTTK”. Przeszliśmy 5, km.
Następna wyprawa 19 kwietnia 2023r. Spotykamy się o godz. 10.00 na pętli tramwajowej Motoarena. Temat wycieczki - „Wiosna w Zielonym Dworze”. Długość trasy pieszej ok. 5 km. Mile widziane przekąski dla koni w postaci jabłek i marchwi.
Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK
Teresa Karasiewicz
ZAPRASZAMY!!!
Relację przygotowała:
Teresa Karasiewicz - przewodnicząca Komisji Turystyki Pieszej OM PTTK