LXVI wycieczka piesza z cyklu „60+ z PTTK”
15 listopada 2023 r.
Celem 66 wycieczki pieszo-krajoznawczej z cyklu „60+ z PTTK” było poznanie kilku obiektów zaliczonych do kanonu Odznaki Krajoznawczej „Znam Toruń” – część 1:
· Biały Dwór tzw. Prezydentówka” (Bielany, ul. Grunwaldzka 64).
· Biblioteka UMK (Bielany, ul. Gagarina 13).
· Pomnik S. B. Lindego (ul. Słowackiego 8).
· Planetarium (ul. Franciszkańska 15/21).
· Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika (ul. Franciszkańska 9/11).
· Teatr im. W. Horzycy (pl. Teatralny 1).
· Muzeum Etnograficzne (ul. Wały gen. Sikorskiego 19).
· Muzeum Twierdzy Toruń (ul. Wały gen. Sikorskiego 23).
Spotkaliśmy przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym. Ulicami św. Józefa oraz Grunwaldzką dotarliśmy do Dworku Bielańskiego.
Dworek Bielański, barokowy, został zbudowany na przełomie XVII i XVIII w., kilkukrotnie przebudowywany. Dwór był letnią siedzibą kupca, rajcy miejskiego i poczmistrza królewskiego Daniela Krzysztofa Janitzena, którą zapisał miastu. Na przestrzeni lat dworek pełnił różne funkcje. W okresie międzywojennym we dworze znajdowała się letnia rezydencja prezydentów Torunia (stąd nazwa „Prezydentówka”). Po wojnie mieściło się tu przedszkole. Po wybudowaniu Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego (1972r.) dwór zaadoptowano na potrzeby Oddziału Foniatrycznego. Od 1998r. mieściło się tu Hospicjum Światło.
Duktami Lasku Bielańskiego doszliśmy do Biblioteki UMK przy ul. Gagarina. Biblioteka UMK istnieje od 1947 roku. Obecnie posiada ponad 800 tysięcy książek, ponad 400 tysięcy woluminów czasopism oraz około 400 tysięcy jednostek zbiorów specjalnych. Kolekcje specjalne to copernicana, vilniana, pomeranica, baltica, toruniensia. Biblioteka posiada także jeden z największych w Polsce zbiorów wydawnictw i archiwów emigracyjnych.
Po wykonaniu pamiątkowego zdjęcia ruszyliśmy do kolejnego obiektu na naszej trasie – pomnika Samuela Bogumiła Lindego.
Pomnik Samuela Bogumiła Lindego wykonany został według projektu Witolda Marciniaka. Odsłonięto go w 1976 roku. Przedstawia postać Lindego - urodzonego w Toruniu językoznawcę, pedagoga, bibliofila, twórcę pierwszego słownika języka polskiego. Linde urodził się w nieistniejącej już kamienicy przy ul. Małe Garbary 2 na Nowym Mieście w Toruniu. Na cokole znajduje się napis: "Samuel Bogumił Linde 1771-1847 - twórca słownika języka polskiego".
Centrum Popularyzacji Kosmosu „Planetarium – Toruń”- patronem Planetarium jest astronom, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, współtwórca Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Obserwatorium Astronomicznego w Piwnicach, Władysław Dziewulski. Planetarium mieści się w budynku dawnego zbiornika na gaz, wybudowanego w 1860 roku. Zostało otwarte 17 lutego 1994 roku. Pierwszy pokaz publiczny odbył się 19 lutego 1994 roku. Twórcą i pierwszym dyrektorem Planetarium był Lucjan Broniewicz.
Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika udostępniono zwiedzającym w 2003 roku, w zabytkowej kamienicy czynszowej z początku XX wiek. Impulsem do jego powstania był dar ponad 800 eksponatów kultur pozaeuropejskich przekazany mieszkańcom Torunia w roku 1999 przez Elżbietę Dzikowską, znaną podróżniczkę i dziennikarkę. Ofiarowany zbiór artefaktów był plonem wielu wypraw po świecie, które odbyła Elżbieta Dzikowska ze swym mężem, Tonym Halikiem. Pierwsza sala, zatytułowana „Tony Halik. Moja wielka przygoda”, poświęcona została najbardziej pasjonującym podróżom po Ameryce Południowej, które Halik odbył jako dziennikarz i reporter amerykańskiej sieci telewizyjnej NBC. Pierwsze piętro dedykowane jest wyprawom Tony’ego Halika i Elżbiety Dzikowskiej, głównie po Meksyku i Gwatemali. Drugie piętro kamienicy poświęcono dalszym kolekcjom Elżbiety Dzikowskiej, zgromadzonym na azjatyckich szlakach, ukazującym tkaniny i ozdoby z Chin oraz interesującą biżuterię wykonaną z półszlachetnych kamieni, głównie korali i turkusów.
Przy placu Teatralnym znajduje się budynek Teatru Im. Wilama Horzycy.
Teatr im. Wilama Horzycy - budowę teatru rozpoczęto w lipcu 1903 roku, uroczyste otwarcie odbyło się zaś już we wrześniu 1904 roku. Projekt sporządziła znana firma architektoniczna Ferdinanda Fellnera i Hermanna Helmera z Wiednia, specjalizująca się w tego typu budownictwie. Budynek teatru wzniesiono na placu powstałym po rozebraniu murów miejskich i zasypaniu fosy, w pobliżu nieistniejącej już w czasie jego budowy bramy Chełmińskiej. W 1909 roku przed głównym wejściem do teatru ustawiono posągi muz - Melpomeny (muza tragedii) i Terpsychory (muza tańca i pieśni) - autorstwa berlińskiego rzeźbiarza Ernsta Hertera. W 1916 roku przed fasadą wytyczono układ zieleni, pozostający w niezmienionej formie do dziś. Pierwszy polski sezon teatralny zainaugurowano w listopadzie 1920 roku przedstawieniem „Zemsty” Aleksandra Fredry, w obecności premiera Wincentego Witosa. Budynek zaplecza, powstały w latach 1990-1993 według projektu Czesława Sobocińskiego, nawiązuje architekturą do gmachu głównego (od 1995 roku działa tam „Scena na zapleczu”). W 1960 roku teatr otrzymał imię Wilama Horzycy (1889-1959), wybitnego reżysera, który w latach 1945-1948 był jego dyrektorem. Od 1959 roku odbywał się tutaj Festiwal Teatrów Polski Północnej, przekształcony w 1990 roku w Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Kontakt”.
Ostatnie dwa obiekty dzisiejszej wycieczki znajdują się przy Walach gen. Sikorskiego – Muzeum Etnograficzne oraz Muzeum Twierdzy Toruń.
Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej założone w 1959 roku z inicjatywy Marii Znamierowskiej-Prüfferowej. Zajmuje się działalnością edukacyjną, wydawniczą, organizuje kiermasze sztuki ludowej oraz koncerty muzyki tradycyjnej. W 2019 roku muzeum posiadało ok. 68 tys. obiektów z całej Polski. Muzeum miało mieścić się w budynku dawnego arsenału artyleryjskiego Twierdzy Toruń, pozyskanym w 1956 roku. W latach 1958–1961 wybudowano pawilon wystawienniczo-administracyjny (tak zwany nowy gmach). W latach 1961–1964 przeprowadzono remont i adaptację XIX-wiecznego budynku pofortecznego, w którym umieszczono pracownie konserwatorskie i stolarskie. Przy Muzeum znajduje się malowniczy park etnograficzny, w którym obejrzeć można budownictwo ludowe z terenu Pomorza i Kujaw. Na powierzchni 2 ha zobaczyć można m.in. drewniane chałupy, wiatrak, młyn wodny czy też remizę strażacką.
Muzeum Twierdzy Toruń mieści się w budynku dawnych Koszar Bramy Chełmińskiej, będących elementem XIX-wiecznego fortecznego systemu obronnego, powstałego dla wzmocnienia wschodniej granicy Prus. W Koszarach Bramy Chełmińskiej przeznaczonych dla około 160 żołnierzy, mieściło się także laboratorium amunicyjne. Służyło ono do przygotowywania amunicji dla dział ustawionych na wale przykrywającym budynek. Długi, mierzący 113 metrów blok koszarowy, składa się z trzech skrzydeł, mieszczących 16 komór podzielonych na 26 pomieszczeń. Obiekt zabezpieczono przed ogniem artyleryjskim, wylewając nad sklepieniami pomieszczeń ponad metrowej grubości warstwę betonu, skutecznie chroniącą przed wszelkimi stosowanymi wówczas pociskami. W salach dawnych koszar przygotowano wystawę, która za pomocą plansz, makiet, dioram i urządzeń multimedialnych przybliża zwiedzającym wielowiekową historię fortyfikacji Torunia oraz wszelkie aspekty z nią związane. Ekspozycję uzupełniają cenne eksponaty m.in. przewoźna wieża pancerna czy też broń będąca na wyposażeniu żołnierzy broniących miasta. W salach ekspozycyjnych można zapoznać się z poszczególnymi etapami powstawania i funkcjonowania Twierdzy Toruń, od średniowiecza, poprzez czasy nowożytne, wiek XIX aż do końca II wojny światowej.
66 wycieczkę z cyklu „60 + z PTTK” zakończyliśmy na terenie Muzeum Twierdzy Toruń. Przeszliśmy 6 km.
Następna wycieczka odbędzie się 22 listopada 2023 roku.
Spotykamy się o godz. 10.00 przy Dworcu PKP Toruń Wschodni
– plac Fryderyka Skarbka.
Celem wycieczki będzie poznanie dalszych obiektów O.K. Znam Toruń – cz. 2.
Długość przejścia wyniesie ok. 5 km.
Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Teresa Karasiewicz
ZAPRASZAMY!!!
Relację przygotowała:
Teresa Karasiewicz – przewodnicząca Komisji Turystyki Pieszej PTTK.