24 stycznia 2024r.  - LXXV wycieczka piesza z cyklu „60 + z PTTK”.  

 

Tematyką 75 wycieczki pieszo-krajoznawczej z cyklu „60+ z PTTK” były zapomniane stacje PKP.

Spotkaliśmy się przy ul. Grudziądzkiej/Polnej. Prowadząca Teresa Karasiewicz, przodownik TP oraz społeczna działaczka OM PTTK  w Toruniu, przedstawiła tematykę następnej wycieczki oraz trasę dzisiejszego wędrowania.

Zapomniane stacje

Uruchomienie w 1909 roku kilkukilometrowej linii między Toruniem Mokre a Toruniem Północnym umożliwiło rozwój kolejnych połączeń w kierunku północno-zachodnim od Torunia. Najpierw w lutym 1910 roku uruchomiono linię do Czarnowa, w październiku 1910r. do Olka, a w 1912 do Unisławia. Nas interesowała linia kolejowa Toruń – Czarnowo, a przede wszystkim dwie zapomniane stacje – Dworzec Północny i Dworzec Zachodni PKP.

Linia kolejowa: Toruń - Czarnowo. W marcu 1894 roku w oberży p. Tewsa w Amthal (Toporzysko) został przedstawiony projekt kolei trzeciorzędnej z Fordonu do Torunia. Obliczono dochód roczny z tej drogi kolejowej na sumę 69.280 marek, a roczne koszty jej utrzymania na sumę 48.000 marek. W sierpniu 1894 roku ministerstwo dało koncesję na budowę kolei wąskotorowej z Torunia do Ostromecka. Koszt budowy kolei oszacowano wówczas na 500.000 marek. W marcu 1895 roku rozpoczęto prace przygotowawcze do budowy linii kolejowej Toruń - Czarnowo, natomiast już w lipcu określono, gdzie na tej linii znajdą się przystanki. Zaproponowano umieszczenie przystanków w następujących miejscowościach: Przysieku, Rozgartach, Górsku, Smolnie, Pędzewie, Złejwsi Wielkiej oraz Toporzysku. W październiku 1895 roku zatwierdzona została trasa przebiegu linii kolejowej. W kwietniu 1900 roku Sejmik powiatowy w Toruniu poinformował o dostarczeniu przez wschodnio-niemieckie stowarzyszenie kolejek nowego projektu linii kolejowej z Torunia do Czarnowa. W spółce zarządzającej Portem Drzewnym w 1908 roku zrodził się pomysł budowy linii kolejowej do Portu Drzewnego. Towarzystwo Budowy Kolejki od 1909 roku prowadziło stopniowy wykup ziemi od właścicieli. Linię kolejową Toruń - Czarnowo zbudowano w niecały rok, otwarto ją 28 lutego 1910 roku. Oddawano ją etapami. 2 października 1909 roku przekazano odcinek łączący stację Toruń Mokre ze stacją Toruń Północ, wtedy też pojawił się pierwszy pociąg na stacji Toruń Północ. Budynki stacyjne na całej trasie zbudowano według tego samego projektu, z czerwonej cegły, pokryte dwuspadzistym dachem, z użyciem dachówki. Dawny dworzec kolejowy PKP Toruń Północny, został zbudowany w 1909 roku.

(Źródło informacji: Henryk Miłoszewski – strona internetowa OM PTTK W Toruniu).

 

Dzień 28 lutego 1910 roku był ważnym dniem w historii toruńskiej kolei – uruchomiono lokalną linię kolejową Toruń Północny – Czarnowo, zwaną Kleinbahn, czyli lokalna kolej powiatowa. Dzięki uruchomieniu pół roku wcześniej odcinka Toruń Mokre (Wschodni) – Toruń Północny, linia do Czarnowa została włączona  w ogólną sieć normalnotorową. Od 1920r. do końca istnienia kolejka zarządzana była przez PKP, z wyjątkiem II wojny światowej (zarząd Kolei Niemieckich).

Idąc wzdłuż torowiska dotarliśmy do Dworca Północnego, a raczej do tego, co po nim pozostało.

Toruń Północny został oficjalnie oddany do użytku 28 lutego 1910 roku. Był pierwszą stacją na linii kolejowej z Torunia do Czarnowa, która służyła przede wszystkim do transportu drewna z podtoruńskich lasów oraz obsługi otwartego jesienią 1909 roku Portu Drzewnego. Od początku swego istnienia obsługiwał zarówno kursy pasażerskie jak i towarowe. 1 lipca 1912r. Dworzec Północny stał się stacją węzłową. Wtedy właśnie została otwarta linia kolejowa do Unisławia i Chełmna. Przez lata zatrzymywały się tu również pociągi sezonowe zmierzające do Barbarki. Niedzielna linia specjalna kursowała od maja do października. Dworzec Północny był również świadkiem wyjazdu żołnierzy radzieckich z Torunia w roku 1991. W 1992 roku wygaszono połączenia kolejowe do Chełmna biegnące przez Toruń Północny. Linię do Czarnowa zamknięto wiele lat wcześniej, bo w 1966r. Toruń Północny przez całe lata '90, obsługiwał jeszcze składy towarowe jeżdżące do Merinotexu, Polchemu i Towimoru, a także do bazy paliw w Olku, niedaleko Zamku Bierzgłowskiego. Największe toruńskie fabryki nie przetrwały jednak zmian ustrojowych. Przestały też jeździć pociągi. Budynek dworca z każdym rokiem popadał w coraz większą ruinę. Do dziś przez Toruń Północny przejeżdżają cysterny do bazy paliw, ale są to kursy sporadyczne. Czar dworca zniknął zastąpiony przez mało wyszukane graffiti i porozrzucanymi śmieciami. Po zabudowaniach części towarowej nie został nawet ślad. Niespełna trzydzieści lat temu to miejsce tętniło życiem. Na dworcu mieściły się kasy biletowe, poczekalnia i część administracyjna, a na peronie stały ławki. Było nawet oświetlenie, o czym świadczą kikuty lamp.

Po zlikwidowaniu linii kolejowej Toruń Północ – Czarnowo, w miejscu rozjazdu, postawiono kozioł oporowy. Znajduje się on tuż przy przejeździe kolejowym przez Szosę Chełmińską, obok domku dróżnika.

Ruszyliśmy dalej ul. św. Józefa oraz Kaszubską, wzdłuż starotorza, bądź pozostałości po samych torach. Na obecnym placu ks. Stefana Frelichowskiego, znajdował się kolejny z toruńskich dworców – stacja Toruń Zachodni. Z uwagi na bliskość kilku szkół nazywany był także Toruń Szkolna. Stację kolejową Toruń Zachodni otwarto 28 lutego 1910 roku wraz z uruchomieniem połączenia kolejowego z miejscowością Czarnowo. 1 kwietnia 1966 roku połączenie to zostało zawieszone, a w 1968 roku rozebrano budynek stacyjny oraz torowisko prowadzące w kierunku Czarnowa. Dziś nie pozostał po nim żaden ślad, poza dwoma drzewami, które rosły obok dworca.

        Dalej tory biegły wzdłuż dzisiejszej ulicy Gagarina, przecinały osiedle bloków i biegły wzdłuż dzisiejszej ul. Łukasiewicza, a następnie za nieistniejącym już zakładem Polchem (obecnie Motoarena). Po likwidacji linii na przełomie lat 60. i 70-tych zbudowano nową  bocznicę do Polchemu i Portu Drzewnego, wybiegającą z linii do Olka i okrążającą lotnisko.

        W 1992 roku zawieszono ruch pasażerski na całym odcinku Toruń Wschodni – Unisław Pomorski i rozebrano tory. Pozostał tylko odcinek do Olka, wykorzystywany sporadycznie do przewozów towaru (do bazy paliwowej). 1 kwietnia 1996 roku rozebrano linię kolejową z Torunia do Czarnowa.

        W 2015 roku władze PKP podjęły decyzję o rozbiórce zdewastowanego budynku dworcowego Toruń Północny, lecz decyzję wstrzymano. W 2019 roku budynek ten został przejęty na własność przez samorząd Torunia. Obiekt wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 2018). Od 2021 roku budynek przejął samorząd województwa.©

     (Źródło informacji: Tomasz Stochmal  „ Zapomniane linie kolejowe kujawsko – pomorskiego)

 

75  wycieczkę z cyklu „60+ z PTTK” zakończyliśmy przy Od Nowie. Wewnątrz budynku zrobiliśmy sobie zdjęcie pod nazwą galerii „Dworzec Zachodni” oraz obejrzeliśmy aktualną wystawę. Część grupy ruszyła dalej, przez Góry Zajęcze. Przeszliśmy 6 km. 

Przebieg trasy do wpisania w książeczkach OTP:

24.01.204r. Toruń – ul. Grudziądzka/Polna, Dworzec Północny, ul. św. Józefa, Kaszubska, Gagarina (Od Nowa), Góry Zajęcze  (Zapomniane stacje – 60+ z PTTK), 6 km.

Następna wycieczka 31 stycznia 2024r.

Spotykamy się o godz. 10.00 – przy Dworcu Wschodnim PKP.

Tematyką wycieczki będzie „Szlak >mówiących< kamienic Torunia” cz. 2.

Długość przejścia wyniesie ok. 5 km.

Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Teresa Karasiew

 ZAPRASZAMY!!!

 

Relację przygotowała Teresa Karasiewicz –

 przewodnicząca Komicji Turystyki Pieszej.