-
Komunikacją PKP uczestnicy WR dotarli z Torunia do
Aleksandrowa Kujawskiego.
Aleksandrów Kujawski – ponad 11-tysięczne
miasto Aleksandrów Kujawski leży w woj.
kujawsko-pomorskim. Jest siedzibą władz powiatu
aleksandrowskiego oraz gminy wiejskiej Aleksandrów
Kujawski. Miejscowość została założona w 1834 r. na
bazie wsi i majątku Białe Błota jako Trojanów. W 1862 r.
uruchomiono połączenie kolejowe Prus z Rosją z
Bydgoszczy przez Toruń do Łowicza. Dzięki temu
miejscowość zaczęła się systematycznie rozwijać. 45 lat
później zmieniono nazwę na Aleksandrowo. Wówczas
właścicielem majątku, w którego skład wchodziła
miejscowość, był Aleksander Sumiński. Od nazwiska cara
Aleksandra II Romanowa, który przyczynił się do dalszej
rozbudowy stacji, miasteczko zmieniło nazwę na
Aleksandrów Pograniczny (prawa miejskie w
1879 r.). Naczelnik Państwa Józef Piłsudski dekretem z dnia 4.02.1919 r. nadał prawa miejskie o zmienionej nazwie miasta na Aleksandrów Kujawski. Rozwój przemysłu i budownictwa publicznego sprawił, że siedzibę powiatu nieszawskiego przeniesiono właśnie do Aleksandrowa. W latach 1943-45 podczas II wojny światowej miasto nosiło przejściową nazwę Weichselstadt. Najstarszą częścią Aleksandrowa Kujawskiego jest osiedle Centrum, mające ok. 2 km2 powierzchni. Są tu budynki urzędów, park im. Jana Pawła II, szpital, sklepy oraz cmentarz parafialny przy neogotyckim kościele Przemienienia Pańskiego, zbudowanym w 1918 r.
- Uczestnicy zatrzymali się na dłużej przed budynkiem dworca kolejowego gdzie H. Czech opowiedziała jego historię. Klasycystyczny, zabytkowy budynek dworca kolejowego (1860-62) rozbudowano z okazji przybycia ważnych gości. Dobudowano wówczas południowe skrzydło, a w północnym stworzono „carskie pokoje”. 4.09.1879 r. spotkali się tu car Aleksander II oraz cesarz niemiecki Wilhelm I. W 2016 r. podczas awarii instalacji wodno-kanalizacyjnej odkryto tajemniczy tunel, który łączył torowisko obok dworca z budynkiem dawnej komory celnej. Być może miał umożliwić ucieczkę cara i cesarza, gdyby próbowano dokonać na nich zamachu. Wspaniała architektura budowli już od dawana stanowiła inspirację dla miejscowych artystów takich jak Edward Stachura czy Maria Danilewicz Zielińska. Obecnie miasto stara się przywrócić dawną świetność budynku poprzez organizowanie licznych imprez kulturalnych oraz sportowych w pomieszczeniach dworcowych.
- Następnie grupa przemaszerowała przez park im. Jana Pawła II, obok kościoła parafialnego p.w. Przemienienia Pańskiego do pałacu rodziny Trojanowskich z 1900 r. (ob. Zespołu Szkół). Po wysłuchaniu informacji n/t pałacu i ich właścicieli uczestnicy udali się w kierunku „Dolinki Szwajcarskiej”. Niestety teren szkolny ogrodzony został niedawno solidnym płotem który skutecznie to uniemożliwił. Grupa wycofała się i przemaszerowała przez Park Trojanowskich (założony w 1 połowie XIX w. w którym oprócz 3 stawów znajduje się 12 objętych ochroną pomników przyrody: 1 lipa i 11 dębów o wysokości ok. 20 m i obwodzie od 180 do 550 cm.) i dotarła do ul. Parkowej.
Stoi tutaj betonowa piramida, zdaniem mieszkańców zbudowana została w latach 50-tych, jako węzeł stacji przepompowni ścieków. Dlaczego wybrano akurat taką oryginalną formę – nie wiadomo. Wejście do tej piramidy zostało zamurowane zaraz po tragicznym wypadku, jaki się tam wydarzył. Jeden z pracowników wszedł do wnętrza z zapaloną lampą naftową. Zebrane tam łatwo palne gazy spowodowały wybuch. Pracownik zginął na miejscu, ale piramida nie uległa zniszczeniu. Dziś stoi jako tajemnicza ozdoba parkowa. Najbardziej popularna i powtarzana wśród miejscowych opinia o przeznaczeniu piramidy głosi, że miał to być grobowiec Edwarda hr. Mycielskiego -Trojanowskiego – zafascynowanego architekturą Egiptu. W 2019 r. pod betonową piramidą znaleziono skarb z XVIII w. Odkrycia dokonała grupa nastolatków, która w okolicy zbierała śmieci. Wśród wykopalisk odkryto między innymi elementy stołowej zastawy, zdjęcia rodzinne i pieniądze. Jak udało się ustalić, w workach znajdowały się też przedmioty osobiste arystokraty: okulary, przybory toaletowe i elementy garderoby, a także akcesoria myśliwskie i odznaczenia wojskowe.
- Opuszczając Aleksandrów Kujawski zatrzymaliśmy się na chwilę w miejscu gdzie był kirkut żydowski (obecnie to pole uprawne). 10.09.2009 r., na skraju cmentarza odsłonięto pomnik w formie trzech granitowych macew, z wyrytym napisem o treści: „Pamięci Żydów aleksandrowskich w miejscu cmentarza żydowskiego. Mieszkańcy Aleksandrowa Kujawskiego”.
- Po wejściu do Lasu Ciechocińskiego zrobiliśmy sobie pierwszy postój na śniadanie (były też słodycze od solenizantki Kazi). Następnie doszliśmy do dwóch miejsc pamięci narodowej: na tablicy pierwszej mogiły był napis „Miejsce uświęcone krwią 22 bohaterów którzy oddali życie w walce z najeźdźcą hitlerowskim”, na drugiej okazalszej mogile napis brzmiał „Miejsce uświęcone krwią bohaterów którzy oddali życie w walce z najeźdźcą hitlerowskim. Na tym miejscu oprawcy hitlerowscy w roku 1939 rozstrzelali obywateli polskich z powiatów aleksandrowskiego i radziejowskiego”. Jak podają źródła w czasie II wojny światowej, hitlerowcy rozstrzelali 1142 okolicznych mieszkańców i pochowali ich w pobliskim lesie. Po krótkim marszu dotarliśmy do wsi Odolion i zatrzymaliśmy się przy nowym kościele p.w. MB Fatimskiej i św. Jana Pawła II. Po wysłuchaniu informacji i obejrzeniu kościoła wyruszyliśmy w dalszą drogę. Po odpoczynku w pobliskim lasku, przeszliśmy przejściem pod autostradą A1 i przez miejscowość Kuczek dotarliśmy do Ciechocinka, a konkretnie do „Skansenu Maszyn i Sprzętu Drogowego”.
Ciechocinek – jako osada wzmiankowano po raz
pierwszy w 1466 r. (II pokój toruński); do początku XIX
w. była to własność szlachecka. W XVII i XVIII w.
osiedlono tu, oraz w sąsiednim Słońsku, kolonistów -
tzw. olendrów - zajmujących się warzelnictwem soli
(słone źródła na terytorium należą-cym do kasztelani w
Słońsku eksploatowano już w średniowieczu). Po I
rozbiorze Polski w 1772 r. w związku z utratą wielickich
i bocheńskich żup solnych, prowadzono na tym terenie
intensywne poszukiwania źródeł solankowych, m.in. pod
kierunkiem Stanisława Staszica. W 1824 r. ówczesny
właściciel Ciechocinka, Konstanty Wolicki, zawarł umowę
z Komisją Rządową Przychodów i Skarbu Królestwa
Polskiego w sprawie budowy zakładu warzelniczego. Zakład
wraz z tężniami uruchomiono w 1833 r.
W 1836 r. urządzono pierwsze łazienki w tzw. „austerii
rządowej”, co przyjmuje się za oficjalną datę powstania
uzdrowiska. W 2 połowie XIX w. następuje szybki rozwój
uzdrowiska, do czego przyczynia się otwarcie linii
kolejowej z Aleksandrowa Kujawskiego w 1867 r., które w
1916 r. zyskało prawa miejskie. W okresie międzywojennym
odwiercono pierwszą solankę ciepliczą. Najgłębsze źródło
bije z głębokości 1,4 km o temperaturze 38° C.
- W skansenie zwiedzić mogliśmy osobliwy zbiór 30 wycofanych z użytku maszyn i sprzętu drogowego (niestety nie opisanych) oraz różnego rodzaju elementy kamienne i betonowe stosowane w drogownictwie. Następnie przeszliśmy pod sporej wielkości halę, wykorzystywaną obecnie jako bazar (żelbetowy, modernistyczny budynek, wybudowany w 1938 r., jako hala targowa). W latach 1939-45 hitlerowcy dokonali masowych egzekucji w Ciechocinku w warzelni soli, Parku Zdrojowym, przy Szkole Podstawowej nr 1, na Placu Gdańskim i przy hali targowej. Na murze hali targowej odsłonięto tablicę dla uczczenia pamięci bestialsko pomordowanych mieszkańców miasta. Ofiary zbrodni hitlerowskiej pochowano na miejscowym cmentarzu.
Na tablicy
widnieje napis „1935-1945 Miejsce uświęcone krwią
poległych za wolność Ojczyzny”.
Po wysłuchaniu informacji przekazanej przez Hanię
udaliśmy się jeszcze na ul. Broniewskiego gdzie na bloku
nr 4 obejrzeliśmy okolicznościowy mural z 2023 r.
powstały z okazji 160-lecia Powstania Styczniowego.
Upamiętnia on bohaterów przeszłości – warzelników
warzelni soli oraz wybitnego wójta gminy Ciechocinek,
Wojciecha Piaskowskiego. Mural stanowi rekonstrukcję
słynnego rysunku Artura Grottgera pt. „Bitwa” – jednej z
klasycznych kompozycji cyklu „Polonia”, trzeciego z
serii poświęconemu Powstaniu Styczniowemu.
- Stąd to już „żabi skok” do dworca kolejowego w Ciechocinku przy którym Hanna Czech zakończyła dzisiejszą WR.
Opracował: Tadeusz Perlik.