LXXXVI wycieczka piesza z cyklu „60 + z PTTK”  17 kwietnia2024r.

 

            Hasłem przewodnim naszej wędrówki był  Filmowy spacer po Toruniu. Spotkaliśmy się przy ulicy Rynek Nowomiejski, przy wejściu do budynku siedziby Fundacji Tumult .  Na  początku prowadzące przedstawiły topografię szlaku filmowego, jedynego w swoim rodzaju, umożliwiającego zapoznanie się z perłami polskiej kinematografii, które w tutejszych plenerach, budynkach, uliczkach czy tajemniczych zakątkach zostały nakręcone w naszym mieście.

Trasa wycieczki:  ul. Rynek Nowomiejski- ”Wózek repatrianta” pomnik poświęcony produkcji filmu „Prawo i pięść”, Bulwar Filadelfijski tablice z fotosami filmu „Rejs”, mural z kultowymi „rejsowymi” cytatami, ulica Podmurna – tablica upamiętniająca powstanie filmu, „Rok spokojnego słońca”, ul. Piekary- Areszt śledczy ukazany w filmach „Rok spokojnego słońca”, „Jeszcze nie wieczór", Toruński most drogowy im. Józefa Piłsudskiego, który mogliśmy oglądać w filmach „Zamach” oraz „Czterej pancerni i pies” Park Miejski na Bydgoskim Przedmieściu „Ziggy Dust",  Centrum Targowe Park- „Lekarz”.

             Toruń od 1931 roku był wielokrotnie planem filmowym, Stare Miasto kryje mnóstwo tajemnic i zaskakujących miejsc związanych z X Muzą.  

          W latach 30. XX wieku Toruń po raz pierwszy stał się plenerem filmowym za sprawą producenta i reżysera Bernarda Marwińskiego. Jego szumnie otwarta wytwórnia filmowa MARWIN FILM rozpoczęła w 1931 roku zdjęcia do pełnometrażowego melodramatu „Panienka z chmur”. Z filmu zachowało się do dziś jedynie kilka minut .

          Potem poszło już z górki. W 1938 nakręcono w Toruniu film „Ludzie Wisły”. Po wojnie zrealizowano zdjęcia do „Zamachu”, „Czterech pancernych”, „Prawa i pięści”, czy legendarnego „Rejsu”.  

          Od tego czasu Toruń stał się jednym z ulubionych przez twórców miast, które stało się tłem wielu znanych filmów.

         

Prawo i pięść

 

Film nagrany w 1964 roku w reżyserii Jerzego Hoffmana i Krzysztofa Skórzewskiego zyskał miano pierwszego „polskiego westernu”. Premiera filmu odbyła się w nieistniejącym już dziś kinie Grunwald.

Akcja filmu toczy się po zakończeniu II wojny światowej a Toruń gra w nim opuszczone niemieckie miasteczko Graustadt noszące już polską nazwę Siwowo, do którego przybywa pełnomocnik rządu Andrzej Kenig. Rola ta brawurowo zagrana przez Gustawa Holoubka. Andrzej Kening przybył do miasta aby zabezpieczyć pozostawione domy i rzeczy i przygotować je na przyjazd przesiedleńców ze wschodu. Kenig jednak szybko orientuje się, że jego towarzysze wcale nie zamierzają ratować majątku poniemieckiego, ale chcą go wywieźć i sprzedać. Kenig jako jedyny się im przeciwstawia, próbuje przeciągnąć na swoją stronę kilku z nich, a gdy to nie przynosi skutków, staje z nimi do otwartej walki, jako jeden sprawiedliwy przeciwko grupie zdeterminowanych złoczyńców.

Sceny do filmu realizowano na Rynku Nowomiejskim w tle widać kościół Św. Jakuba położony przy wschodnim jego narożniku oraz stojący w sercu rynku ewangelicki kościół Św. Trójcy oraz na ulicy Ciasnej, jednej z najwęższych ulic na Starym Mieści, której  urok docenili także inni filmowcy. Montaż scen sugeruje że ulica ta dochodzi do Rynku Nowomiejskiego. W rzeczywistości znajduje się ona nieco dalej i łączy z ulicami Mostową i Podmurną. Muzycznym motywem przewodnim była śpiewana przez Edmunda Fettinga piosenka „Nim wstanie dzień” ze słowami Agnieszki Osieckiej i muzyką Krzysztofa Komedy. W filmie obok Gustawa Holoubka zagrali m. in. Wiesław Gołas, Zdzisław Maklakiewicz oraz Hanna Skarżanka.

31 sierpnia 2008 roku na Rynku Nowomiejskim odsłonięto pomnik poświęcony tej produkcji filmowej, jest to wózek repatrianta oraz słup ogłoszeniowy z fotosami z filmu.

 

Rejs

Legendarny  i kultowy film Marka Piwowarskiego kręcono w Toruniu w 1969 roku. Główna fabuła filmu jest pasażer na gapę. Na wiślańskim statku wycieczkowym zostaje on wzięty za instruktora kulturalno-oświatowego. Mężczyzna ochoczo wciela się w tę rolę i organizuje pasażerom rozmaite rozrywki. Mimo ich żenującego poziomu kierownictwo rejsu jest zachwycone.  Nadrzeczna plaża, którą widzimy w scenie otwierającej film, to brzeg Wisły w Toruniu, dzisiejszy Bulwar Filadelfijski.

          Pierwsze ujęcia widocznej na ekranie plaży zaczynają się na wysokości Bramy Żeglarskiej, która znajduje się na końcu prowadzącej od Rynku Staromiejskiego w kierunki Wisły ul. Żeglarskiej. Właśnie na wysokości Bramy Żeglarskiej na bulwarze w 2005 roku upamiętniono nagrywanie filmu  ustawiając tablice z fotosami a na nadwiślańskim murku powstał mural z kultowymi „rejsowymi” cytatami. Na Bulwarze znajduje się również „Stara Katarzynka” – łódka którą widzimy w pierwszych scenach „Rejsu”, a która w latach 1969-2000 pływała pomiędzy oboma brzegami Wisły. „Katarzynka” zbudowana została w 1955 roku w stoczni w Budapeszcie jako jedna z szalup ratunkowych statku pasażerskiego „Mazowsze”. W filmie pojawia się również panorama Starego Miasta od strony Wisły, Most im. Józefa Piłsudskiego oraz widok na lewy brzeg Wisły. W „Rejsie” obok zawodowych aktorów m. in.: Stanisława Tyma, Zdzisława Maklakiewicza, wystąpił Jan Himilsbach, dla którego film był ekranowym debiutem.  Wystąpili także amatorzy wyłonieni w castingach.

Rok spokojnego słońca

Film w reżyserii Krzysztofa Zanussiego z 1984 roku, to niezwykły film o miłości, w którym Toruń zagrał małe miasteczko, gdzieś na Ziemiach Odzyskanych. Opowieść o miłości rodzącej się w powojennych zgliszczach daleka jest jednak od melodramatycznych schematów. Główni bohaterowie to ludzie ponad czterdziestoletni, dojrzali i ciężko doświadczeni przez los. Emilia, która w czasie wojny straciła męża, niewiele oczekuje już od życia, jest kobietą zmęczoną i pozbawioną złudzeń. Norman, były więzień niemieckiego obozu jenieckiego, próbuje w zniszczonej Europie przepracować wojenną traumę i nie spieszy się z powrotem do Ameryki. On nie mówi po polsku, ona nie zna angielskiego, ale podobne doświadczenia sprawiają, że potrafią porozumieć się bez słów. Związek między kochankami nie opiera się na namiętnych uniesieniach, ale na potrzebie ciepła i bliskości. Ta miłość od początku naznaczona jest świadomością śmierci. Pozostałości po wojnie- zrujnowane domy, wybuchające na polach miny oraz pozostawione przez Niemców zbiorowe mogiły- to swojego rodzaju memento mori, przypominające o nietrwałości ludzkiego szczęścia.

          Przemierzając uliczki i zakamarki Starego Miasta, z trudem rozpoznamy miejsca, które widać na kadrach filmowych.  Film powstał w przeważającej mierze w przestrzeni Starego Miasta. Za scenerię posłużyła ulica Podmurna, na której widnieje tablica upamiętniająca powstanie filmu, wmurowana w chodnik na wysokości w budynku nr 83. Jej uroczyste odsłonięcie nastąpiło w 2018 roku przez samego reżysera podczas MFF Tofifest, ulice Szewska i Przedzamcze czy odchodząca od Rynku Nowomiejskiego ulica św. Jakuba. Sceny z filmowego dancingu odgrywano w budynku Dworzu Artusa.
Film realizowano również na tle budynku aresztu śledczego zwanego „Okrąglakiem” przy ul. Piekary 53, który to jest jedynym tego rodzaju budynkiem zbudowanym w formie panotpikonu.  Dalej na ul. Franciszkańskiej, w scenach w tle jawi się obecny budynek obecnego Planetarium, a niegdysiejszego zbiornika na gaz, należącego do Gazowni Miejskiej. W filmie wykorzystano krajobrazowo most kolejowy w Toruniu, a także Parowozownię na stacji kolejowej Toruń Miasto.

          W filmie zagrała plejada polskich aktorów Maja Komorowska, Hanna Skarżanka, Stella Ewa Dałkowska, Jerzy Stuhr, Wiesław Michnikowski, Janusz Gajos czy Marek Kondrat. Zdobył on też międzynarodowe uznanie wśród krytyków filmowych.

 

Jeszcze nie wieczór

 Nagrodzony Srebrnymi Lwami w Gdyni „Jeszcze nie wieczór” to film wyjątkowy w polskim kinie. Bardzo rzadko nasi filmowcy zajmują się starością. A jeszcze rzadziej udaje im się pokazać ją w ciepły, pozytywny sposób. To film o miłości i przemijaniu, powstał w 2008 roku a jego reżyserem jest Jacek Bławut. Akcja filmu zbudowana jest wokół grupy aktorów, pensjonariuszy Domu Aktora w Skolimowie, którzy stają przed szansą na zagranie jeszcze jednej być może ostatniej roli w życiu. Mieszczący się przy ul. Piekary 53 Areszt Śledczy  tzw. „Okrąglak” był głównym planem dla toruńskich ujęć filmu. To tutaj aktorzy wystawiają „Fausta” a widownią są autentyczni aresztanci w nim osadzeni. W filmie wykorzystano też inne lokalizacje. Główny bohater grany przez Jana Nowickiego spaceruje ulicami Torunia. Spotykamy go na ul. Pod Krzywą Wieżą, na ul. Bankowej i Podmurnej i wreszcie w położonej u stóp ruin Zamku Krzyżackiego Fosie Zamkowej. W filmie wykorzystano w różnych ujęciach jako tło Teatr Wilama Horzycy i Bramę Żeglarską, będącą zwieńczeniem biegnącej od Rynku Staromiejskiego ul. Żeglarskiej. Bohaterów filmu spotykamy też na ul. Kopernika oraz na ul. Ciasnej.

W obsadzie znalazły się wielkie nazwiska kina polskiego. Obok wspomnianego Jana Nowickiego widzowie mogli zobaczyć Beatę Tyszkiewicz, Danutę Szaflarską, Irenę Kwiatkowską, Ninę Andrycz, Ewę Krasnodębską, Romana Kłosowskiego, Wieńczysława Glińskiego, Stefana Burczyka. Partnerowała im dwójka młodych aktorów- Sonia Bohosiewicz oraz Antoni Pawlicki. 

 

Zamach

Film Jerzego Passendorfera z 1958 roku opowiada historię jednej z najsłynniejszych akcji Armii Krajowej podczas II wojny światowej. Mowa o udanym zamachu przygotowanym przez polskie podziemie na dowódcę policji i SS generała Fransa Kutscherę, który określany był mianem „kata Warszawy”. Toruński most im. Józefa Piłsudskiego okazał się być idealny do zagrania roli, wysadzonego w czasie Powstania Warszawskiego mostu im. Kierbedzia, na którym doszło do zamachu i na którym reżyser precyzyjnie zrekonstruował trwającą zaledwie jedną minutę i czterdzieści sekund akcję.

Czterej pancerni

Kolejny raz rolę warszawskiego mostu w czasie II wojny światowej toruński most zagrał w jednym z najsłynniejszych i najchętniej oglądanych polskich seriali pt. „Czterej Pancerni i Pies” w reżyserii Konrada Nałęckiego. W szóstym odcinku zatytułowanym „Most”, kiedy to załoga „Rudego 102” usiłując przeprawić się przez Wisłę, zostaje trafiona pociskiem przeciwpancernym.

W Toruniu jest jeszcze jedno miejsce ściśle związane z serialem – osiedle Pancernych w położonej we wschodniej części miasta dzielnicy Bielawy – Grębocin. Gdzie większość bohaterów serialu ma swoje ulice.

Ziggy Dust

To opowieść o Zbyszku Cołbeckim, wywodzącym się z Torunia nieszablonowym człowieku i wyjątkowej postaci. Reżyser prowadzi widza przez życie głównego bohatera od późnych lat 70 – tych po czasy współczesne. Ziggy Dust to w latach 80 – tych muzyk i założyciel punkowego zespołu Bikini, następnie zegarmistrz, DJ, emigrant z wyboru, aż wreszcie „Tańczący Zamiatacz — Ziggy Dust” w Londynie, co odnotowały zagraniczne media m.in. CNN i BBC. Ważnym elementem filmu Kruka są goście – świadkowie. Świetnie dobrani, ludzie ważni dla polskiej i toruńskiej sceny muzycznej i kulturalnej: Kazik Staszewski i jego żona Anna Staszewska, która śpiewała w zespole Bikini, Yach Paszkiewicz robiący dla „Ziggy’ego” klipy. W filmie możemy zobaczyć różne miejsca w Toruniu, w których pojawiał się Zbyszek Cołbecki. Widzimy go uprawiającego joggingu w Parku na Bydgoskim i na moście Józefa Piłsudskiego. Na ulicy Podmurnej oglądamy warsztat  zegarmistrzowski rodziny bohatera. Zdjęcia realizowano też w mieszkaniu „Ziggi’ego”. Ponadto wybrane sceny kręcono również w Hali Sportowej przy ul. Bema,
Dolinie Marzeń, parku na Bydgoskim Przedmieściu, na Placu Rapackiego
i Bulwarze Filadelfijskim, w klubie „Pod Aniołem” w Ratuszu Staromiejskim, Od Nowa, kawiarni „Fonte”, mieszczącej się przy ulicy Warszawskiej.

Lekarze

To emitowany w latach 2012-2014 serial filmowy  którego reżyserami byli Filip Zylber, Marcin Wrona, Jacek Filipiak, Bartek Konopka. Opowiada o losach chirurgów jednego z toruńskich szpitali. Główna bohaterka - Alicja Szymańska (Magdalena Różczka), jest młodą i ambitną lekarką, stawiająca pierwsze kroki w zawodzie. Jest przekonana, że ma opracowany plan na swoje życie. Co się dzieje za zamkniętymi drzwiami sal operacyjnych, gabinetów zabiegowych i pokoi, w których odbywają się specjalistyczne konsultacje medyczne? Na oddziale chirurgicznym podpatrujemy codzienną pracę lekarzy: panującą wśród nich hierarchię, konieczność podejmowania ważnych decyzji, borykanie się z problemami ekonomicznymi. Choć zwykle posługują się niezrozumiałym dla zwykłego śmiertelnika językiem, jest też miejsce na drobne żarciki czy środowiskowe anegdoty. W ich pracy, pomimo zdobytej wiedzy i doświadczenia, również zdarzają się momenty zaskakujące… Filmowcy zaanektowali dla siebie przedwojenne Centrum Targowe Park na Bydgoskim Przedmieściu, mieszczące się przy Szosie Bydgoskiej 3 i tam ulokowali Szpital Specjalistyczny „Copernicus”.

W Toruniu niemalże nie było miejsc gdzie ekipa „Lekarzy”, chociaż na chwilę nie postawiłaby swych kamer. Filmowy dom głównej bohaterki mieścił się przy ul. Łaziennej 10. Sceny do filmu kręcono w przestrzeni Starego Miasta, przy ul. Łaziennej właśnie, ale także na ul. Szczytnej, Mostowej, na Rynku Staromiejskim, na ul. Franciszkańskiej, gdzie w tle w kadrach filmowych dostrzegamy budynek Planetarium, czy wreszcie z rogu ul. Franciszkańskiej i Piekar na tle budynku toruńskiego Aresztu, zwanego „Okrąglakiem”. Serialowych bohaterów spotykamy również na zabytkowych uliczkach Bydgoskiego Przedmieścia czy w czasie akcji ratunkowej na toruńskim stadionie żużlowym Motoarenie. Na ekranie wielokrotnie pojawia się panorama Starego Miasta widziana od strony położonej na lewym brzegu Wisły, Kępy Bazarowej, czy most im. Józefa Piłsudskiego a także toruńskie kawiarnie czy restauracje, jak choćby ta w Hotelu Bulwar.

W serialowych lekarzy wcielili się znani polscy aktorzy m.in.: Magdalena Różczka, Paweł Małaszyński, Jacek Koman, Danuta Stenka, Katarzyna Bujakiewicz, Agnieszka Więdłocha, Szymon Bobrowski, Marcin Perchuć, Borys Szyc, Olga Bołądź

         

W tym miejscu zakończyliśmy 86 wycieczkę Filmowy spacer po Toruniu.

 

Następna wyprawa 24 kwietnia 2024 roku. Spotykamy się o godz. 10.00 –  przy pl. Armii Krajowej. Temat – Rezerwat Kępa Bazarowa.

Trasa piesza wyniesie około 5 km. Prowadząca Teresa Karasiewicz przodownik turystyki pieszej PTTK.

Należy pamiętać o odpowiednim obuwiu i ubiorze. Może być błoto i komary.

 

                              ZAPRASZAMY!                                       

Relację przygotowała: Hanuta Gorzka – przodownik turystyki pieszej PTTK