CLX- wycieczka piesza z cyklu „60 + z PTTK” 15 października 2025r. 

  

           -Tematem 160. wycieczki krajoznawczo-pieszej z cyklu 60 + z PTTK, zorganizowanej przez Oddział Miejski PTTK w Toruniu byli Bawarczycy w Toruniu. W grupie były dwie Solenizantki – Terenia i Terenia. W podziękowaniu za wyśpiewane życzenia poczęstowały wszystkich słodyczami.

              

            Bawarczycy - przed dwustu laty byli naszymi sojusznikami w kampanii napoleońskiej i w 1813 roku bronili Torunia przed Rosjanami. U boku Napoleona walczyli od 1805 roku. W 1809 roku wystawili jeden z największych liczebnie korpusów, w 1812 roku stanowili VI Korpus Wielkiej Armii ponosząc ogromne straty w ludziach. Po odwrocie spod Moskwy zdziesiątkowanym oddziałom bawarskim powierzono obsadzenie twierdzy w Toruniu. W 1813 roku załogę Torunia stanowiła bawarska brygada gen. Von Zollern – trzy bataliony piechoty lekkiej i trzy połączone pułki piechoty liniowej, razem ponad 4000 Bawarczyków oraz 600 Francuzów i 100 Polaków. Dowództwo powierzono gen. Poitevinowi. W mieście podczas oblężenia wybuchła epidemia tyfusu, która zabierała każdego dnia kilkunastu żołnierzy. Wobec wielkich strat i braku amunicji obrońcy podjęli rozmowy kapitulacyjne. Kapitulację podpisano w kwietniu 1813 roku. Z załogi bawarskiej zdolnych do służby pozostało ponad 100 oficerów oraz ponad 1600 podoficerów i żołnierzy. Ponad 1000 żołnierzy było w szpitalach, a prawie 900 zmarło z powodu chorób oraz około 100 zginęło w walkach.

Źródło informacji: Kampania 1813 roku na północnym zachodzie Księstwa Warszawskiego. Napoleońska Twierdza Toruń i jej obrona – Andrzej Nieuważny 1995r.

 

Cmentarz żołnierzy bawarskich powstał w 1813 roku, w rejonie ulic Legionów, Bawarczyków, Dekerta oraz Szosy Chełmińskiej. Przez kolejne lata cmentarz był stosownie oznakowany, lecz wkrótce stał się wysypiskiem śmieci. Wizytujący manewry wojskowe W 1885 roku podczas wizytacji manewrów wojskowych, bawarski szef sztabu generał Max Verri della Bosia, odwiedził groby swoich rodaków, wśród walających się śmieci. Sprawa zaniedbanej nekropolii została nagłośniona w ojczyźnie Bawarczyków, aż zajął się nią rząd Bawarii, który rozważał ekshumację szczątków i przeniesienie ich na cmentarz wojskowy lub wybudowanie w miejscu nekropolii pomnika. Wybrano upamiętnienie żołnierzy przez wzniesienie pomnika. W tym celu rząd Bawarii wykupił niewielki fragment parceli i po negocjacjach z rządem pruskim, zamierzał wystawić skromny pomnik. Pomnik stanął w końcu maja 1888 roku, wystawiony przez rząd Bawarii dla upamiętnienia sprzymierzeńców cesarza Napoleona I, poległych w 1813 roku w obronie Torunia.  Na jego odsłonięcie przybyli bawarski pełnomocnik wojskowy przy dworze berlińskim – generał hrabia Xylander, komendant Torunia – pułkownik Holleben ze sztabem fortecznym oraz burmistrz miasta Bender. Na zakończenie uroczystości generał Xylander przekazał pomnik w opiekę burmistrza miasta Bendera, który przyrzekł go strzec. Następcy burmistrza Bendera zapomnieli wkrótce o zobowiązaniu, choć uroczystości rocznicowe odbywały się pod pomnikiem w 1900 i 1907 roku. Po niedługim czasie cmentarz ponownie zaczął zanikać pod zwałami śmieci. Na początku I wojny światowej nekropolię przecięła, obecna ul. Legionów. Szczątki żołnierzy bawarskich nadal znajdują się pod asfaltem i na sąsiednich parcelach w tym, na terenie Zespołu Szkół Technicznych. W przeszłości pomnik był przestawiany. Przy ul. Bawarczyków w marcu 2015 roku wykopano ludzkie kości należące do Bawarczyków.

 

Źródło informacji: Henryk Miłoszewski OM PTTK w Toruniu.

             

              Pomnik żołnierzy bawarskich  obecnie stoi u zbiegu ulic Bawarczyków i Legionów. Kamienny obelisk został zaprojektowany i wykonany przez toruńskiego mistrza murarskiego Reinieckiego. Ustawiono go na dwustopniowej podstawie. Z przodu wmurowano okrągłą plakietę z czerwonego granitu z wyrzeźbionym herbem królestwa Bawarii. Poniżej znajduje się wykuty napis w języku niemieckim w tłumaczeniu: Dla wspomnienia Bawarczyków, którzy w roku 1813 polegli i zmarli w czasie obrony Torunia.

 

„Toruńskie pomniki” – Antoni Ziółkiewicz.

Następna wycieczka 22 października 2025 roku.

Spotykamy się o godz. 10.00 – przy auli UMK ul. Gagarina.

Temat wycieczki Wokół Słońca.

Długość przejścia wyniesie ok. 5 km.

Wycieczkę poprowadzą przodownicy turystyki pieszej PTTK

Teresa i Grzegorz Karasiewicz.

Przebieg trasy do wpisania w książeczkach OTP:

15.10.2025r. Toruń, pl. Armii Krajowej, zamek Dybów, most drogowy im. Piłsudskiego, Bulwar Filadelfijski, bastion menniczy, ul. Bawarczyków. („Bawarczycy w Toruniu” –60+ z PTTK) 6 km.

 

Relację przygotowała Teresa Karasiewicz – przewodnicząca Komisji Turystyki Pieszej