|
Środa 22.01.2025r.
Wycieczka z cyklu „60 + z PTTK” - CXXIII.
W dniu 22 stycznia br. Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza mieszkańców miasta i regionu do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo – pieszej w ramach popularnego cyklu „60 + z PTTK”. Spotkanie uczestników o godz. 10.00 przed aulą UMK na Bielanach. Tematem wycieczki będą „Biblioteki toruńskie”. Długość przejścia ok. 5 km. Wycieczkę poprowadzą przodownicy turystyki pieszej PTTK Teresa i Grzegorz Karasiewiczowie. Dojazd autobusami MZK.
Gmach Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Usytuowany przy ul. Wysokiej 16. Wcześniej na tym miejscu stała synagoga, którą wymieniono w 1847 roku. Pod koniec 1880 roku TNT zakupiło dom na Nowym Mieście, stojący vis – a – vis ówczesnej piekarni prowiantowej, a należący do spadkobierców po zmarłym panu Fischer. Rozbudowany dom miał być przeznaczony na siedzibę Towarzystwa, ekspozycję zbiorów muzealnych oraz na restaurację. Wstępne koszty budowy miały wynieść 46.000 marek. W kwietniu 1881 budowę gmachu przekazano budowniczemu panu Z. Wituskiemu z Poznania. Przy zawartym kontrakcie znajdował się zapis o złożeniu przez budowniczego kaucji w wysokości 10% całej sumy kosztorysowej. Wituski jednak nie wpłacił odpowiedniego zabezpieczenia, wobec czego kolejnym na liście był budowniczy pan Kobielski z Torunia. Budowniczy Kobielski złożył wymaganą kaucję i jemu Towarzystwo pod koniec kwietnia 1881 roku przekazało wykonanie wszystkich prac przy gmachu. Równocześnie Towarzystwo nabyło jeszcze dwa sąsiadujące domy za sumę 25.000 marek. W dniu 17 maja 1881 roku pod fundament domu, w którym będzie miało siedzibę towarzystwo i muzeum, położono kamień węgielny. Gmach Muzeum zbudowano w latach 1881 – 1882, według projektu Reinharda Uebricka z Torunia. Pod koniec stycznia 1882 roku oczekiwano rychłego otwarcia gmachu „Muzeum”, bo taka funkcjonowała nazwa obiegowa obiektu. Wcześniej został wyłoniony dzierżawca restauracji w „Muzeum”, którym został pan Patecki. Restauracja mieściła się na parterze i 1 piętrze gmachu, na parterze znajdowała się duża sala balowa, zaś w suterenie funkcjonowała kuchnia. Mieszkanie dzierżawcy i siedziba TNT znajdowały się na 1 piętrze. Zbiory muzealne zostały wyeksponowane w 2 salach na 2 piętrze, gdzie ponadto było mieszkanie dozorcy i pokój przeznaczony na bibliotekę. Gmach zwieńczyła przygotowana w Fabryce wyrobów kamiennych A. Krzyżanowskiego w Poznaniu, grupa alegoryczna przeznaczona na fronton gmachu Muzeum. Grupa przedstawia Historię i Naukę, w środku z kandelabrem na 8 stóp wysokim. U stóp kandelabru zasiada sowa, symbol mądrości. Cała grupa kamienna waży około 30 cetnarów. W maju 1882 roku przy ul. Wysokiej rozpoczęto układanie bruku, a sam gmach otaczały rusztowaniami, ponieważ kładziony na nim tynk. 24 maja 1882 roku w nowym lokalu „Muzeum”, zebrało się Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Spotkanie zostało zwołane w celu przeprowadzenia walnego zebrania członków. Surowe z zewnątrz mury gmachu otrzymały wkrótce ostateczną estetykę, przez ich otynkowanie, która podkreśla piękno tego gmachu.
Sobota 25.01.2025r.
Wycieczka z cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”.
W dniu 25 stycznia 2025 roku Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza mieszkańców miasta i regionu do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo – pieszej w ramach popularnego cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”. Spotkanie uczestników o godz. 10.00 na pl. Daszyńskiego. Trasa wycieczki będzie prowadziła przez most gen. E. Zawackiej, Rudak, Kępę Bazarową i most Marszałka J. Piłsudskiego, z zakończeniem na pl. Rapackiego. Długość całego przejścia pieszego wyniesie około 8 km. Wyprawę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Tadeusz Perlik.
Rudak. Wzmiankowany historycznie w 1340 roku (Rodecke), w dokumencie komtura nieszawskiego Heinricha Zenge, który sprzedał część ziemi niejakiemu Hermannowi Gerunge. Rudak, podobnie jak i sąsiednie wioski czynszowe: Gosorzyn, Stawki Małe, Stawki Duże oraz Piaski podlegał administracyjnie komturstwu nieszawskiemu. W 1603 roku opustoszała wieś Rudak została zasiedlana przez osadników olęderskich na mocy przywileju królewskiego. W 1661 roku w lustracji królewskiej została wymieniana karczma znajdująca się na gruntach wsi Rudak i Gosorzyn, którą prowadził Jan Baron. Jeszcze kilkakrotnie w historii Rudaka były przedłużane kontrakty lokacyjne dla olędrów, zwykle na okres 40 lat i tak było m.in. w 1648, 1683, 1767r oraz 1782 roku. Od 1466 cały teren dawnego komturstwa nieszawskiego przeszedł na własność Królestwa Polskiego, dla jego administracji utworzono starostwo dybowskie, z siedzibą na zamku „Dybów”. W 1765 roku wioski Rudak i wchłonięty przez nią – Gosorzyn posiadały 18 osadników olęderskich, gospodarujących na 18 włókach ziemi (ok. 300 ha). W 1885 roku cały obszar Rudaka obejmował 812 ha i był zamieszkały przez 785 mieszkańców, z których 620 było wyznania ewangelickiego. Dzieci z rodzin ewangelickich uczęszczały do szkoły ewangelickiej, która w 1887 roku wykazywała ich 61 oraz 1 nauczyciela. W 1938 roku Rudak przyłączono do Torunia. Ciekawostki krajoznawcze: kościół pw. Opatrzności Bożej, wzniesiony w latach 1902 – 1909, pierwotnie ewangelicki; dawna pastorówka obecnie plebania z lat 1902 – 1909; ruiny Fortu Kolejowego (Eisenbahnfort) z lat 1863 – 1866 na planie sześcioboku; cmentarz ewangelicki przy ul. Włocławskiej z połowy XIX wieku oraz cmentarz ewangelicki przy ul. Rudackiej, także z połowy XIX wieku. Na wydmach na Rudaku odkryto pozostałości obozowisk prehistorycznych myśliwych (tzw. „łowców reniferów”) z okresu schyłkowego paleolitu (IX – VIII tysiąclecie p.n.e.).
Henryk Miłoszewski©
|
